مردان در جهت یابی بهتر از زنان هستند

مسیریابی بهتر مردان از زنان برای مدت های طولانی موضوع بحث های بسیاری بود، اما این بحث ها چند سال در پی نتایج یک تحقیق تقریباً پایان یافت؛ مردان بطور چشمگیری در مسیریابی بهتر از زنان هستند. این پژوهش نشان می داد، مردان با سرعت بیشتری به مقصد می رسند تا زنان. این تفاوت در مسیریابی در گستره وسیعی از گونه ها در طبیعت هم بین دو جنس دیده می شود، اما محققان دلیل این تفاوت را نمی دانستند.

برخی دلیل مسئله را در مردان و زنان به فرگشت نسبت می دادند؛ در دوران نسبتاً طولانی شکارگری – گردآوری انسان مدرن و حتی پیش از آن مردان نیاز داشتند تا به سرعت طعمه را از کوتاه ترین مسیر تعقیب کنند یا حتی گاهی با دیدن چرخ زدن لاشخورها در آسمان محل تقریبی لاشه را به سرعت یافته و از کوتاه ترین مسیر یا میانبرها به سمتش بروند. اما زنان گردآور بیشتر در مسیرهای آزموده شده قبلی برای جمع آوری میوه و گیاهان راه می رفتند و بندرت برای پیدا کردن منابع جدید دست به ریسک تغییر مسیر می زدند.

اما آیا واقعاً پای فرگشت در میان است و فهم دلیل مسئله چه کمکی خواهد کرد؟ در این مقاله شما می توانید با نتایج تحقیقات علمی مختلف در زمینه مسیریابی مردان و زنان آشنا شوید.

در یک مطالعه که اخیراً در مجله Memory & Cognition منتشر شده است، محققان توضیح می دهند، چطور آنها 140 داوطلب را بکار گرفته اند. در این پژوهش آنها از داوطلبان خواستند تا حس خودشان از جهت یابی و استراتژی آن گزارش کنند و سپس از آنها خواستند یکی دو آزمایش را انجام دهند. نخست از 70 نفر خواسته شد تا با یک مارپیچ تودرتو (Maze) بوسیله دنبال کردن فلش های قرمز برای چند دقیقه و با توجه کردن به اشیایی خاص که در مسیر از کنارش می گذشتند، آشنا شوند. سپس در 24 آزمایش آنها جایی در میانه مارپیچ رها شده و از آنها خواسته شده بود تا به سمت یکی از آن اشیای خاص رفته و آن را بیابند. در برخی اوقات کوتاه ترین مسیر همان مسیری بود که آنها در بررسی یاد گرفته بودند، در برخی موارد یک میانبر به هدف وجود داشت.

میانبرهای مردانه

نتیجه نشان داد، مردان بطور ویژه ای میانبرهای بیشتری را امتحان می کردند، در حالی که زنان علاقه داشتند، به همان مسیرهای مشخص پایبند بمانند. آزمایش دوم هم تقریباً شبیه اولی بود و فقط محققان تصاویر نشانه مثل کوه و درخت را پس زمینه تصویر مارپیچ مجازی کردند. در این مرحله هم مردان میانبرهای بیشتری زدند و سریع تر به مقصد رسیدند؛ در حالی که زنان سرگردان شدند. البته این بار زنان بیشتر از مردان به مسیرهای شناخته شده پایبند نماندند، اما گم شدند.

الکساندر بون (Alexander Boone) از سانتا باربارا و محقق ارشد این پژوهش می گوید: «مطابق پیش بینی بر اساس مطالعات قبلی این آزمایشات نشان داد مردان بیشتر تمایل به میانبر زدن دارند و بطور متوسط سریع تر از زنان به هدف شان می رسند. در مقابل زنان بیشتر تمایل به رفتن مسیرهای آزموده و گم شدن دارند.» او ادامه می دهد: «در هر دو آزمایش مردان به نحو چشمگیری بهتر از زنان بودند، حتی بعد از حذف اثر تعیین استراتژی».

این یافته نتایج مطالعات قبلی را در تفاوت های جهت یابی و درک هندسه فضایی تکرار کرد. محققان در این پژوهش نوشتند که مردان گاهی عملکردی فراتر از نیاز داشتند: «باقی ماندن در جهت درست در محیط ناآشنا، دانستن نقطه شروع در حالی که در مسیری دوار راه می رفتند و پیروی از دستورهای جهت یابی با استفاده از اعداد اصلی و سیستم متریک از جمله این توانایی ها است». با این حال این محققان می گویند این توانایی ها بطور میانگین ارزیابی شده و برخی زنان حتی از مردان هم سریع تر به نتیجه می رسیدند. بون می گوید: «بطورکلی تحقیق ما نشان می دهد تفاوت های جنسیتی در جهت یابی چشمگیر است و بخشی از آن به استراتژی جهت یابی وابسته است». اما این مطالعه به دلیل این برتری جوابی نمی دهد و نمی گوید چرا مردان بیشتر میانبر می زنند؟

نقش هورمون ها

در سال 2013 محققان دانشگاه ایلینویز با دقت 35 مطالعه را که گستره قلمرو و توانایی درک هندسه فضایی انسان و دیگر موجودات را مطالعه کرده بود، بررسی کردند. این جانوران شامل ماهی کاتل، موش های گوزنی (به خاطر طرح پوستش)، اسب، موش آزمایشگاهی، موش چمنزار، موش کاج، موش صحرایی، میمون ماکاک و نوعی جونده کوهی بودند.

در 8 گونه از 12 گونه نرها بطور متوسط توانایی هندسی فضایی بهتر از ماده ها داشتند. این گرایش به توانایی بهتر در نرها بدون در نظر گرفتن اندازه قلمرو یا فاصله آن نسبت به قلمروی ماده ها بدست آمد. این موضوع به این معنی است که حتی وقتی ماده ها به اندازه نرها پرسه می زنند، به اندازه آنها در جهت یابی خوب نیستند. بنابراین اگر جهت یابی واقعاً یک برتری فرگشتی بود، ماده ها هم باید از آن برخوردار می شدند. محققان در بخش نتیجه گیری نوشتند؛ ما هیچ داده ای که از ادعای نقش قلمرو و گستردگی پرسه زنی در این برتری پشتیبانی کند، پیدا نکردیم، در عوض فرضیه جایگزین ما برای تفاوت های دو جنس در درک هندسه فضایی، تاثیر جانبی هورمونی در دو جنس است که با داده ها و شواهد بهتری پشتیبانی می شود. به عبارت دیگر هورمون ها این تفاوت ها را رقم می زنند.

توانایی جهت یابی ممکن است تحت تاثیر میزان هورمون تستوسترون باشد، جالب اینجا است که مطالعات قبلی نشان داده بودند، زنانی که به دلایل درمانی میزانی هورمون تستوسترون دریافت کرده اند، جهت یابی شان بهبود یافته است. این محققان می گویند ایده هایی که نقش فرگشت را در این توانایی به میان می کشند، جالب و قانع کننده اند، اما آزمودن آنها دشوار است. هر چند تا به حال به دقت دلیل این تفاوت مشخص نشده، اما محققانی هستند که همچنان پای فرگشت را به میان کشیده و از این تفاوت ها برای فهم بیماری ها استفاده می کنند.

جهت یابی و آلزایمر

در یک مطالعه که در سال 2015 در دانشگاه علوم و فناوری نروژ یا NTNU انجام شده بود، محققان عملکرد مغز را در حین جهت یابی بررسی کردند. تصاویر MRI عملکردی یا fMRI نشان داد، هم زنان و هم مردان در حین جهت یابی بخش های گسترده ای از مغزشان را بکار می گیرند، اما برخی مناطق در این فرآیند متفاوت است. به عنوان مثال مردان بیشتر از هیپوکامپوس مغز استفاده می کنند، در حالی که زنان بیشتر نواحی جلوی مغز یا قشر پیشانی را بکار می گیرند.

ماری پینتزکا پزشک و کاندیدای دکترای علوم اعصاب از دانشگاه NTNU می گوید: «این یافته با این واقعیت که هیپوکامپوس برای استفاده از جهات اصلی ضروری است، همخوانی دارد». او اما این یافته ها را دوباره به شیوه فرگشتی توضیح می دهد: «در زمان های گذشته مردان شکارگر و زنان گردآور بودند، بنابراین مغزهای ما احتمالاً بطور جداگانه ای فرگشت یافته است، برای مثال دیگر محققان ثبت کرده اند که زنان در یافتن اشیاء به صورت محلی بهتر از مردان هستند، بطور دقیق تر زنان در یافتن چیزها در خانه بهتر هستند و مردان در یافتن محل خانه سریع تر هستند».

در فاز بعدی آزمایش محققان به برخی از زنان آزمایش شونده مقداری هورمون تستوسترون دادند. این آزمایش دو سر کور بود، یعنی نه پینتزکا و نه آزمایش شوندگان نمی دانستند چه کسی تستوسترون دریافت کرده است. آنها 42 زن را به دو گروه 21تایی تقسیم کرده و به برخی یک قطره پلاسیبو (دارونما) و به برخی دیگر یک قطره تستوسترون پیش از حل کردن پازل و مارپیچ دادند. پینتزکا می گوید آنها امیدوار بودند که این مسئله به حل تعداد بیشتری پازل منجر شود، اما نشد. در عوض زنانی که هورمون دریافت کرده بودند، دانش بیشتری از مختصات و نقشه پازل داشتند. همچنین fMRI دوباره نشان داد آنهایی که تستوسترون دریافت کرده اند، بیشتر از هیپوکامپوس مغزشان استفاده می کنند.

از دست دادن حس جهت یکی از اولین آثار بیماری آلزایمر است. پینتزکا می گوید تقریباً همه بیماری های مربوط به مغز در زنان و مردان متفاوت است؛ در میزان بیمار کردن یکی از جنس ها یا در شدت آن: «این موضوع به این معنی است که چیزی یکی از دو جنس را حفاظت یا به ضررش رفتار می کند». او امیدوار است فهم نحوه متفاوت جهت یابی و استفاده از نقاط مختلف مغز در استراتژی جهت یابی به محققان کمک کند نحوه درگیر شدن مغز در بیماری های مختلف را دریابند.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «مردان در جهت یابی بهتر از زنان هستند»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله مهسا نیکدل در مجله دانشمند، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.