همکلاسی سلام 24 فروردین ماه 1396

نکاتی در نگارش و چاپ کتاب، که کمتر فردی، آنها را با شما در میان می گذارد.

یادداشتی از حمیدرضا خداپرست
مدرس و مولف

همکلاسی و همراه خوب یو سی؛ سلام
در زمینه نگارش و چاپ کتاب، نکاتی وجود دارد که یا باید چندین بار اشتباه کنید و یا سرتان کلاه برود! تا تجربه آنها را بدست آورید. شاید خبر خوب برای شما این باشد، که با برخی از این نکات می توانید در همکلاسی سلام امروز (24 فروردین ماه) آشنا شوید و سوالات احتمالی خودتان را نیز در ادامه بپرسید.

تنها زمانی اقدام به نگارش و تالیف کتاب نمایید که حرفی برای گفتن داشته باشید.
جدای از مسائل اخلاقی که با کتاب بی محتوا، وقت و پول مردم را به باد می دهید، اکثر مردم یک اخلاق مشترک با گروه های خونی A دارند! از ویژگی های شخصیت گروه خونی A این است که حتی اگر قصد توهین نداشته باشید، اما آنها کار شما را توهین برداشت کنند، باید به فکر یک عمر دلجویی باشید. به این ترتیب، اگر یک کتاب بد از شما چاپ شود، سایر کتاب هایتان نیز تحت شعاع آن قرار خواهد گرفت.

بطورکلی در زمان نگارش هر متنی (بخصوص کتاب) به این موارد ساده توجه داشته باشید:

1. جمله بندی متن: کتابی می خواندم که در سه خط (حدود 40 کلمه)، 11 تا «است» داشت. بهتر است دو جمله پُشت سر هم با یک فعل به پایان نرسند (از نظر روان بودن و خوانایی).
2. مفهوم جمله: کتابی ترجمه شده از چهار دکتر عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی می خواندم؛ با آنکه هر خط را 10 بار مرور می کردم، باز هم معنی نداشتند! یا کتاب دیگری که پُر از کسره بود تا کلمه ها با همدیگر همخوانی داشته باشند.
3. استفاده از علائم نگارشی: نقطه، ویرگول، پرانتز، گیومه، نقطه ویرگول و… برای استفاده هستند. استفاده نکردن یا عدم بکار بردن صحیح علائم نگارشی، نه تنها خواندن جمله ها را سخت می کند، بلکه گاهی معنای جمله ها را نیز تغییر می دهد.
4. علائم فتحه، کسره و ضمه: یک مدت اطرافیان را اذیت می کردم و می پرسیدم: «نام دیگر عروق کرونر قلب چیست؟» اکثراً نمی دانستند. جواب را برایشان می نوشتم: «شریان های اکلیلی». عموماً می خواندند: «شریان های اَکلیلی» در حالی که «شریان های اِکلیلی» صحیح است. بنابراین برای اصطلاحات یا کلمات دو پهلو از فتحه و… استفاده کنید.
5. خشک نباشید: گاهی باید در متن های طولانی یا حتی در سخنرانی ها، یک شوک وارد کرد. البته در مباحث علمی باید خیلی کوتاه باشد. چون اسم از سخنرانی آمد، هیچگاه با یک تُن صدا برای چند دقیقه صحبت نکنید.

در چاپ کتاب، چند نکته بسیار مهم وجود دارد، که ناشران از آن حرفی به میان نمی آورند.

برای چاپ کتاب دو راه دارید. راه اول این است که پس از نگارش کتاب، ابتدا به خانه کتاب، سپس کتابخانه ملی و وزارت ارشاد برای دریافت مجوز مراجعه کنید که به این روش، «ناشر مولف» گفته می شود. به ظاهر سخت است، اما یک نکته دارد که مجوز و مالکیت کتاب، متعلق به خود شما خواهد بود. این همان نکته ای است که ناشران نمی گویند. چون در راه دوم، که مراجعه به ناشران می باشد، کارت سبز کتاب یا همان مجوز و سند مالکیت به نام ناشر صادر می شود. بنابراین اجازه فروش، ترجمه، حضور در نمایشگاه ها و… در اختیار ناشر خواهد بود و شما فقط نویسنده محسوب می شوید.

اگر کتاب بی محتوایی نوشته اید، خب مسلماً این مورد برایتان مهم نیست. اما زمانی که کتابی می نویسم که سازمان ها برای آن سفارش عمده می دهند، موضوع (بخصوص از دید مالی) تغییر می کند. در اینجا قراردادهای کتاب، مهم می شوند که عموماً به سه شکل می باشند:

1. ناشر، کتاب را از نویسنده می خرد: معمولاً ناشر با رصد بازار، متوجه نیاز خوانندگان به کتاب خاصی می شود. بنابراین نویسنده جذب می کند تا آن کتاب را بنویسد. سپس کتاب را برای یکبار از نویسنده می خرد. به عبارتی اگر آن کتاب، هزاران بار تجدید چاپ شود، نویسنده سهمی از تجدید چاپ ها دریافت نمی کند.
2. نویسنده پول چاپ کتاب را پرداخت می کند: افراد بسیاری به سَمت این روش می آیند. یک گروه افراد سرشناسی هستند که می خواهند، انحصار عرضه و مالکیت کتاب در اختیار خودشان باشد. در این شرایط، حتماً متن قرارداد باید منحصر به فرد نوشته شود. چون در متن قراردادهای عادی، مالکیت کتاب برای ناشر ذکر می شود، بنابراین انحصار به وجود نمی آید. گروه دیگری که به سراغ این روش می آیند، افرادی هستند که نه خودشان سرشناس هستند و نه کسی اعتقادی به کتابشان دارد.
3. در حالت سوم، نویسنده شخص سرشناس و بفروشی هست. آن وقت، ناشر با هزینه خودش کتاب نویسنده را چاپ می کند و حداکثر تا 12 درصد مبلغ پُشت جلد هر کتاب را در تمامی تجدید چاپ ها، هر شش ماه به نویسنده پرداخت می نماید.

حتماً در انتخاب ناشر، دقت داشته باشید. دستِ ناشران برای هر گونه تقلبی (چاپ های زیرزمینی) باز بوده و مراحل شکایت از ناشر متخلف، بسیار سخت، وقت گیر و بی نتیجه است. چون ابتدا باید از حل اختلاف ارشاد اقدام کنید و حدود 6 ماه بعد، می توانید شکایت حقوقی و یا کیفری (بسته به نوع تخلف) تنظیم نمایید و حدود 3 ماه بعد، اخطاریه و یا احضاریه حضور در دادگاه را دریافت خواهید کرد که تازه وقت رسیدگی تعیین شده است!

موفق باشید و به توانایی های خود کم بها ندهید…
حمیدرضا خداپرست