چگونه کتابخانه به وجود آمد؟

شکل گیری اولین کتابخانه های واقعی، به حدود 8,000 سال پیش بر می گردد. اهالی بین النهرین، مردمی بودند که روی لوح های گِلی نمناک با قلمی شبیه به «گُوِه» می نوشتند. گُوِه قطعه چوبی شبیه به یک میخ کلفت است که امروزه نجاران و هیزم شکن ها آن را مورد استفاده قرار می دهند. به همین دلیل است که خط مردم بین النهرین را «خط میخی» می گویند.

پس از نوشتن، این لوح ها را در درون آتش می گذاشتند تا پخته شود و گاهی از اوقات هم بعضی از آنها را در لفافه ای سفالین قرار می دادند تا بهتر باقی بمانند. لوح هایی که به این ترتیب درست می شد، در محلی و یا معبدی، بر حسب موضوع طبقه بندی و نگهداری می گردید. تا به حال از این گونه لوح ها، هزاران عدد بدست آمده است و محل نگهداری آنها، به عنوان اولین کتابخانه های واقعی در جهان به شمار می روند.

در مصر باستان، روی ورقه های پاپیروس می نوشتند و آنها را سپس به شکل طومارهای دراز در می آوردند و به دور چوب های گرد و مدور می پیچیدند. آنگاه این طومارها را در قفسه ها یا صندوق ها نگهداری می کردند.

مشهورترین کتابخانه در آن روزگار، در شهر اسکندریه ی مصر باستان بود. این کتابخانه حدود سیصد سال پیش از میلاد مسیح تاسیس گردید. در آنجا تعداد هفتصد هزار طومار پاپیروس جمع آوری شده بود که تحت 120 عنوان طبقه بندی شده بودند و یک فهرست هم برایشان تنظیم گردیده بود.

فکر تاسیس کتابخانه ی عمومی اولین بار در میان رومی های باستان شکل گرفت. ژولیوس سزار طرحی برای سازمان دادن به یک کتابخانه ی عمومی عرضه کرد. افراد ثروتمند نیز در آن کشور نسبت به تاسیس کتابخانه به سود مردم علاقه نشان می دادند و برای خودشان نیز مجموعه های بزرگی از کتاب فراهم می آوردند.

زمانی که دوران مسیحیت شروع گردید، کتابخانه جزئی از سازمان کلیسا و صومعه ها و دِیرها به شمار آمد. راهب ها کتاب می خواندند و از روی کتاب ها نسخه برداری می کردند. از آن پس، بیشتر کتابخانه هایی که به وجود آمدند، به کمک همین راهب ها بود.

چون در اواخر دوره ی قرون وسطی کلیساهای بزرگی ساخته شد، کتابخانه های کوچکی نیز در درون آنها بنا می کردند. دانشگاه ها نیز شروع به جمع آوری کتاب کردند. دانشگاه های پاریس، هایدلبرگ و فلورانس دارای خزانه هایی از کتاب های «زنجیر شده» گردیدند. به عبارت دیگر، فراهم آوردن کتاب در آن روزها آنقدر دشوار بود که برای حفظ کتاب ها مجبور بودند آنها را با زنجیر به همدیگر پیوسته سازند.

در سال 1400 میلادی، دانشگاه آکسفورد شروع به تاسیس یک کتابخانه کرد. این کتابخانه که نامش بودلیان (Bodleian Library) است، اکنون یکی از بزرگترین کتابخانه های جهان به شمار می رود.

رهبران انگلیسی در اوایل قرن نوزدهم میلادی لازم دانستند که همه ی مردم برای تاسیس کتابخانه ها کمک کنند. از این رو، پارلمان انگلستان در سال 1850 میلادی قانونی برای تاسیس کتابخانه های عمومی تصویب کرد. از آن روز به بعد، کتابخانه های عمومی در همه ی نقاط جهان بطور وسیعی رو به گسترش یافت.

[toggle title=”برای مشاهده منابع اینجا کلیک کنید.” state=”close” ]

مقاله علمی «چگونه کتابخانه به وجود آمد؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب به من بگو چرا و چگونه، نوشته ی آرکادی لئوکوم و ترجمه سعید درودی از انتشارات بهزاد، منتشر شده در 1391 با شابک 8-57-5959-964 به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.

[/toggle]