استرس شغلی چیست؟

شغل سالم شغلی است که فشار وارده بر کارمند متناسب با توانایی های وی، منابع موجود، میزان کنترل فرد بر کار و همچنین میزان حمایت اطرافیان از فرد باشد. سلامتی تنها نبود بیماری نیست، بلکه به رفاه کلی فیزیکی، روحی و اجتماعی اطلاق می شود. محیط کاری سالم، محیطی است که نه تنها هیچگونه شرایط مخرب و مضری ندارد، بلکه باعث ارتقای سلامت فرد نیز می شود.

این شرایط ممکن است شامل ارزیابی مداوم خطرات مربوط به سلامتی، ارائه اطلاعات و آموزش مناسب در مورد مسائل بهداشتی، در دسترس بودن روش های پشتیبانی سازمانی با ترویج سلامت باشد. محیط کاری سلامت، محیطی است که سلامت و ارتقای آن برای کارمندان به یک اولویت تبدیل شده است.

در این مقاله شما می توانید با سلامت شغلی، استرس های موجود در محیط کار و استرس شغلی آشنا شوید.

استرس ناشی از کار واکنشی است که افراد در زمان مواجهه با درخواست های کاری و فشارهایی که با دانش و توانایی آنها مطابقت ندارد، نشان می دهند و توانایی آنها برای اینکه بتوانند از عهده آن کار برآیند را به چالش می کشد.

استرس در محیط کار در شرایط مختلفی رخ می دهد؛ اما اغلب در شرایطی استرس بیشتر می شود که کارمندان احساس می کنند به اندازه کافی از سمت مدیر یا سرپرست خود حمایت نمی شوند یا کنترل کمی بر امور دارند.

استرس در محیط کار امری غیر قابل اجتناب است و گاهی فشار وارد شده بر وی باعث هوشیاری و انگیزه فرد می شود و بسته به میزان منابع موجود و ویژگی های شخصیتی فرد، امکان یادگیری در حین کار را نیز برای او ایجاد می کند. البته، در صورتی که فشار بیش از حد یا غیر قابل کنترل شود، به استرس می انجامد. استرس می تواند سلامت کارمند و عملکرد حرفه ای او را به خطر بیندازد.

استرس شغلی می تواند به دلیل سازماندهی ضعیف (روشی که شغل طراحی شده و مدیریت می شود)، طراحی کار نامناسب (برای مثال عدم کنترل کافی بر روند کار)، مدیریت ضعیف، نارضایتی شغلی، حمایت ناکافی از سمت همکاران و مدیران باشد. تحقیقات نشان می دهد شغلی بیشترین میزان استرس را دارد که وارد کردن فشار بیش از توانایی و دانش فرد بر او ارزش محسوب شود و فرد حق انتخاب یا کنترل چندانی بر امور ندارد و از طرف دیگران حمایت نمی شود.

کارمندانی که میزان فشار وارد شده بر آنها با میزان توانایی هایشان همخوانی داشته و می توانند روی کار خود و نحوه اجرای آن کنترل داشته باشند، حمایت همکاران و مدیر ارشد خود را داشته و می توانند در تصمیم گیری های مربوط به کار خود سهیم باشند، استرس شغلی چندانی را تجربه نمی کنند.

خطرات ناشی از استرس شغلی چیست؟

خطرات ناشی از استرس در محل کار را می توان به محتوای کار و زمینه کار تقسیم کرد.

محتوای کار

محتوای کار شامل محتوای شغل (یکنواختی، نبود محرک، نبود تنوع، بی معنا بودن کارها و…)، حجم کار و سرعت آن (حجم کار بیش از حد کم یا زیاد، کار زیر فشار زمانی و…)، ساعت کاری (ساعت کاری غیر منعطف، طولانی و غیر قابل پیش بینی، شیفت های کاری نامناسب و…) مشارکت و کنترل (کمبود مشارکت در تصمیم گیری، عدم کنترل بر اجرای امور، ساعت کار، روش های کاری و محیط کار) می باشد.

زمینه کار

زمینه کار شامل رشد شغلی، وضعیت حقوق و دستمزد (عدم امنیت شغلی، نبود امکان ارتقاء شغلی، نداشتن مهارت کافی یا داشتن مهارت بیش از حد نیاز آن شغل، سیستم ارزیابی نامشخص و ناعادلانه)، نقش فرد در سازمان (جایگاه نامشخص، نقش های متناقض)، روابط بین فردی (نظارت ناکافی، غیر مستقیم یا غیر مجاز، روابط ضعیف با همکاران، زورگویی یا آزار و اذیت و خشونت، کار انفرادی و…)، فرهنگ سازمانی (ضعف ارتباطات، رهبری ضعیف، فقدان قانون رفتاری، عدم وضوح در مورد اهداف سازمانی، ساختارها و استراتژی ها)، تعادل میان کار و زندگی (درخواست های متناقض میان کار و خانه، عدم حمایت از مشکلات خانگی در محل کار، عدم حمایت از مشکلات کار در خانه، فقدان قوانین و سیاست های سازمانی برای حمایت از تعادل میان کار و زندگی) می باشد.

شناخت و احترام در محیط کار؛ نیاز بنیادی انسان

نیاز به مورد احترام و قدردانی قرار گرفتن یکی از اساسی ترین نیازهای انسان است. به همین خاطر، افراد متحمل فشارهای شدیدی می شوند تا دیگران آنها را تایید کنند و بپذیرند. تحقیقات اخیر در حوزه روانشناسی سلامت شغلی نشان می دهد که بسیاری از تجربیات پُر استرس با مورد توهین قرار گرفتن (برای مثال توهین، تمسخر، انزوای اجتماعی، نزاع اجتماعی، کارهای غیر قانونی) در ارتباط است. تجربه رفتارهای ناعادلانه باعث توهین به خود می شود و این موضوع می تواند عواقب جدی در حوزه سلامت و رفاه فرد داشته باشد.

برعکس، هنگامی که فرد مورد تحسین قرار می گیرد، میزان خلاقیت و رضایت و همچنین سلامت و رفاه در او بیشتر می شود.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «استرس شغلی چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله WHO ترجمه شده توسط مجله سلام سلامت، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.