منظور از تعادل چیست؟

هنگامی یک شئی یا سیستم را در حال تعادل می نامند که با گذشت زمان، حالت آن تغییر نکند. در شیمی این واژه را برای توصیف سیستم هایی بکار می گیرند که در آنها سرعت یا نرخ واکنش های متقابل یکسان است؛ طوری که همزمان هر تعداد مولکول که شکل می گیرد، به همان تعداد نیز از همان نوع مولکول شکسته یا تجزیه می شود. اما در فیزیک حالت تعادل هنگامی پدید می آید که هر نیرویی که بر نقطه ای موثر است، با نیروی دیگری خنثی شود و حالت شئی ثابت بماند.

تعادل بر سه نوع است. وقتی سیستم را کمی حرکت می دهیم و از حالت تعادل خارج می کنیم، اگر دوباره به حالت تعادل بازگردد، تعادل را پایدار می نامیم. اما اگر جابجایی باعث خروج سیستم از حالت تعادل شود، تعادل ناپایدار است. اگر جابجایی باعث شود که سیستم در موقعیت جدیدی به تعادل برسد، تعادل خنثی نامیده می شود. به عبارتی:

• یک شئی وقتی دارای تعادل پایدار است که خط عمودی که از مرکز ثقل آن عبور می کند، از درون قاعده آن نیز بگذرد.
• اگر خط عمودی که از مرکز ثقل می گذرد، با قاعده تلاقی پیدا نکند و خارج از آن قرار گیرد، تعادل شئی ناپایدار است.
• یک شئی هنگامی دارای تعادل خنثی است که پس از جابجا شدن، در موقعیتی جدید ولی مشابه موقعیت قدیم قرار گیرد.

مثال هایی از تعادل شیمیایی در بدن انسان عبارتند از:

• خون: ورود و خروج اکسیژن
• گوش: مجراهای نیم دایره ای گوش داخلی، به حس تعادل مرتبط هستند. اگر گوش داخلی آسیب ببیند، تعادل مختل می شود.
• چشم ها و سلول های حسی موجود در پوست نیز از تعادل شیمیایی برخوردار هستند.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «منظور از تعادل چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب Kingfisher Science Encyclopedia، تالیف Catherine Headlam ترجمه محمود سالک از نشر Kingfisher Books، منتشر شده در ۱۹۹۱ با شابک ۹۷۸۰۸۶۲۷۲۸۵۳۳ به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.