آسم نوعی بیماری التهابی مزمن است که راه‌های هوایی را درگیر می‌کند. این التهاب به تنگی برگشت‌پذیر راه‌های هوایی منجر شده و باعث ایجاد علائم آسم مانند تنگی نفس می‌شود. در این صورت فرد شروع به سرفه می‌کند و تنفس وی دچار مشکل می‌شود. در طول حمله آسمی، مجاری هوایی ملتهب و متورم شده و این امر باعث کاهش قابلیت انبساط این مجاری می‌شود.

تنگی نفس همیشه همراه‌تان است؟ گاهی اوقات مجبورید زمان راه رفتن بایستید و فقط نفس بکشید؟ کمترین بو یا گرد و غباری، ساعت‌ها شما را به سرفه می‌اندازد؟ همه این موارد نشان می‌دهد که از آسم رنج می‌برید. شما می‌توانید در ادامه با آسم بیشتر آشنا شوید.

عوامل بروز آسم

دو عامل مهم در بروز آسم نقش دارند که 50 درصد به عوامل ژنتیکی و 50 درصد دیگر به عوامل محیطی مربوط می‌شود. اگر هر یک از والدین مبتلا به آسم باشند، احتمال اینکه فرزندشان نیز به آسم مبتلا شود، زیاد است. پس می‌توان گفت، عوامل وراثتی نقش مهمی در ابتلا به این بیماری دارند. عوامل محیطی نیز به چند دسته تقسیم می شوند که شامل عوامل آلرژی‌زا و عوامل محرک می‌شود. از مواد آلرژی‌زا می‌توان به گرده گیاهان و قارچ‌های هوایی که در فضا وجود دارند و همچنین به عوامل آلرژی‌زای داخل منزل مانند حشرات، سوسک، حیوانات خانگی، مایت‌های گرد و غبار (جانداران میکروسکوپی که از ذرات گرد و غبار تغذیه می‌کنند.) و… اشاره کرد. از عوامل محرک نیز می‌توان از آلودگی هوا، دود ناشی از سیگار و قلیان، دود وسائل نقلیه، دود کارخانجات و حتی دود اسپند، مواد شوینده و عطر و مواد آرایشی نام برد.

نکته: آزمایش خون موسوم به RAST نقش قابل توجهی در شناسایی آلرژن‌ها دارد.

آسم در کودکان بیشتر از نوع آلرژیک است و این نوع حدود 90 درصد موارد را در بر می‌گیرد. در حالی که 50 درصد آسم بزرگسالان از نوع آلرژیک و 50 درصد از نوع غیر آلرژیک می‌باشد. البته کودکان مبتلا به آسم (به عبارتی حدود 60 درصد از آنها) پیش از ورود به بزرگسالی بهبود می‌یابند اما ابتلا به آسم در بزرگسالی، بیماری مزمنی خواهد بود که نیاز به کنترل مداوم دارد.

علائم آسم

سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس از مهم‌ترین علائم آسم به‌شمار می‌روند. اما ممکن است تمام این علائم در بیمار وجود نداشته باشد. یکی از مشخصه‌های بیماری آسم این است که شاید فرد تا مدت‌ها علائمی نداشته باشد اما بطور ناگهانی و همزمان دچار سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس شود که اصطلاحاً حمله حاد (شَدید) آسم نامیده می‌شود. این حمله جدی است و نیاز به مراجعه به اورژانس و حتی بستری شدن در بیمارستان دارد.

نکته: برای اطلاع از وضعیت ریه‌های خود می‌توانید از «پیک فلومتر» استفاده کنید. پیک فلومتر دستگاه کوچکی است که با دمیدن در آن، مقدار جریان هوای خروجی از ریه شما را نشان می‌دهد. نتیجه پیک فلومتر می‌تواند نشان دهد که لوله تنفسی شما بیش از حد باریک است یا خیر. عارضه‌ای که به عنوان یکی از نشانه‌های اولیه آسم در نظر گرفته می‌شود.

تحرک و ورزش در مبتلایان

یکی از عوارض آسم، کم تحرکی است. از آنجایی که افراد با انجام فعالیت‌های بدنی دچار تشدید علائم آسم می‌شوند یا خودشان فعالیت‌شان را محدود می‌کنند و یا از طرف سایرین مجبور می‌شوند که تحرک‌شان را کاهش دهند. اما این کار اشتباه است و فرد نباید از نظر فعالیت ورزشی محدود شود. برخی از ورزشکارانی که در المپیک مقام کسب می‌کنند مبتلا به آسم هستند. بنابراین پرهیز از ورزش نیاز نیست، چون آسم یک بیماری قابل کنترل است. فرد باید فعالیت‌های ورزشی خود را داشته باشد، در غیر این صورت، با در پیش گرفتن بی تحرکی، شرایط عواملی مانند چاقی و عوارض آن فراهم می‌گردد.

فرد مبتلا به آسم باید با نظر پزشک و با توجه به شرایط خاص خودش، ورزش مورد نظر را انتخاب کند. در انتخاب ورزش محدودیت خاصی وجود ندارد اما توصیه می‌شود ورزش‌های مربوط به هوای سرد و آلوده مانند اسکی و همچنین غواصی و شنا انجام نشود. فرد مبتلا به آسم باید لباس گرم بپوشد و دهان و بینی خود را با کلاه یا روسری بپوشاند.

روش درمان آسم

بهترین درمان آسم استفاده از داروهای استنشاقی است. چون این داروها بطور مستقیم وارد عضو مورد نظر می‌شوند و تقریباً روی اعضای دیگر تاثیر ندارند. در صورتی که در مورد داروهای غیر استنشاقی مانند قرص و… این گونه نیست. چون داروهای خوراکی ابتدا وارد جریان خون می‌شوند و علاوه بر عضو مورد نظر، به تمام اعضای بدن هم می‌رسند. بنابراین عوارض این داروها بیشتر است. امروزه در تمام نقاط جهان داروهای استنشاقی بهترین روش درمانی آسم محسوب می‌شوند.

اثرات آلودگی هوا

یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث ناسالم شدن هوا می‌شود افزایش غلظت گوگرد، نیتروژن، اُزون و مونوکسید کربن و همچنین سرب است. اگر اندازه این ذرات معلق کوچکتر از 10 میکرومتر باشد امکان ورود به دستگاه تنفس را پیدا می‌کنند و باعث ایجاد التهاب و مشکل می‌شوند. اما معمولاً ذرات بزرگتر از 10 میکرومتر در قسمت بینی فیلتر شده و وارد دستگاه تنفسی نمی‌شود. در هر حال، بر حسب استانداردها، به هوایی که شامل بیش از 10 میکروگرم در متر مکعب از ذرات معلق ریزتر از 2.5 میکرومتر میکرون باشد هوای ناسالم گفته می‌شود.

نکته: ترکیبات موجود در هوا و آلاینده‌ها علاوه بر اینکه به ریه‌های کودکان آسیب می‌زند از لایه حفاظتی مغزشان هم عبور کرده و به رشد مغزی آنها آسیب وارد می‌کند.

خب؛ نمی‌توان با این آلاینده‌ها مقابله کرد، اما می‌توان با تغذیه، آسم را کنترل کرد. برای مثال بهتر است تغذیه افراد مبتلا به آسم حاوی میزان کافی میوه، سبزیجات تازه و محصولات لبنی باشد. به علاوه از تنقلات، فست فودها، نوشابه، سس‌ها و… باید پرهیز کنند. توجه داشته باشید که کودکان و سالمندان بیشترین آسیب را از آلودگی هوا متحمل می‌شوند، بهتر است در روزهایی که هوا آلوده می‌باشد، این افراد از خانه خارج نشوند.

تغذیه و ورزش مناسب، ترک سیگار، کاهش استرس، استراحت کافی، تحت نظر پزشک بودن، در هوای پاک زندگی کردن و مصرف به موقع داروهای تجویز شده، جزو مواردی است که باید به آنها توجه داشته باشید. سلامتی شما آرزوی ما است.

منابع

1. دکتر مریم محلوجی راد (فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی). مجله دانشمند.
2. Healthgrades. ترجمه مجله سیب سبز.