چگونه درختان رشد می کنند؟

درختان مانند همه موجودات زنده برای رشد خودشان به غذا نیاز دارند. حالا درخت از کجا مواد غذایی را می گیرد؟ درخت آب و مواد معدنی را از خاک، و گاز کربنیک را از هوا می گیرد. کلروفیل برگ درختان انرژی لازم را از نور خورشید می گیرد و با آن مواد قندی و سلولز می سازد. بنابراین، درختان برای ادامه حیات و رشد به یک سلسله اعمال شیمیایی دست می زنند.

میان پوست درخت و چوب آن یک دسته سلول های ظریف و زنده قرار گرفته است که «کامبیوم» یا «بافت های مبادله» نامگذاری شده اند. همین که سلول های جدیدی در این ناحیه به وجود می آیند، آنهایی که در طرف چوبی کامبیوم هستند به چوب درخت تبدیل می شوند. اما سلول هایی که در طرف دیگر کامبیوم قرار گرفته اند، پس از رشد به پوست درخت مبدل خواهند شد.

به این ترتیب، هر چقدر از عمر درخت بیشتر بگذرد، بر قُطر آن نیز افزوده خواهد شد.

قطر قسمت چوبی درخت دائماً رشد می کند. ولی رشد پوست آن به هیچ وجه دائمی نیست. اغلب اوقات پوست خارجی درخت ترک بر می دارد و می میرد و از بدنه درخت فرو می ریزد.

همانطوری که بر قطر درخت افزوده می شود، قد آن نیز بلندتر می گردد. در انتهای هر شاخه گروهی سلول زنده وجود دارند. در دوره رشد درخت، این سلول ها پیوسته تقسیم می شوند و سلول های بی شماری را به وجود می آورند. سلول های جدید نیز بزرگ می شوند و برگ، ساقه و شاخه های تازه ای را در گیاه به وجود می آورند و به این ترتیب است که بر طول شاخه ها افزوده می شود.

پس از مدتی، سلول های انتهای شاخه فعالیت کمتری پیدا می کنند و رشد شاخه ها به آهستگی می گراید. سپس سلول های جدید محکم شده و تشکیل جوانه می دهند. این جوانه ها را می توان در زمستان روی درخت مشاهده کرد.

در بهار، پوسته خارجی این جوانه ها فرو می ریزد و شاخه، مجدد شروع به رشد می نماید. به این گونه است که لایه های کامبیوم و همچنین سلول های فعال در انتهای شاخه سال به سال درختان را بلندتر و قطورتر می سازند.

در برش عرضی یک درخت، نقاط تیره و روشنی در چوب درخت دیده می شود که بطور یک در میان قرار گرفته اند. این اختلاف رنگ، به اختلاف اندازه سلول های تولید کننده و سازنده چوب بستگی دارد. قسمت های روشن تر دارای سلول های بزرگتری هستند که البته آنها در بهار و یا اوایل تابستان به وجود آمده اند. قسمت های باریک و تیره رنگ از سلول های کوچکی می باشند که به یکدیگر فشرده شده اند و در آخر تابستان به وجود آمده اند.

خلاصه، این نقاط تیره و روشن نشان دهنده مقدار رشد چوب در سال می باشند. پس اگر این قسمت ها را بشماریم، می توانیم عمر درخت را مشخص کنیم.

منابع

1. کتاب به من بگو چرا و چگونه. نوشته آرکادی لئوکوم. ترجمه سعید درودی. انتشارات بهزاد. سال 1391.