آموزش ترجمه متون تخصصی حسابداری با روش هنالات

تسلط به فن ترجمه برای متون تخصصی حسابداری با روش هنالات (HENALAT) بسیار آسان است؛ اما پیش از شروع باید با ساختار جمله های انگلیسی آشنا شوید.

در متون تخصصی حسابداری، اکثراً با 3 نوع جمله روبرو می شویم: جلمه ساده، مرکب و پیچیده، که ساختار هر یک به شرح زیر است:

جمله ساده: عبارت بعد از فعل + فعل اصلی + عبارت پیش از فعل

جمله مرکب: جمله ساده دوم + موصول + جمله ساده اول

جمله پیچیده: جمله ساده دوم + کاما + جمله ساده اول + کلمه خاص

همانطور که ملاحظه می کنید انواع جملات از یک یا چند جمله ساده تشکیل می شوند. بنابراین کافی است نحوه ترجمه جمله ساده را فرا بگیرید، در آن صورت انواع جملات دیگر را نیز می توانید ترجمه کنید.

در این مقاله شما می توانید با ترجمه متون تخصصی حسابداری با روش هنالات آشنا شوید.

روش ترجمه هنالات

طبق روش هنالات هر جمله ساده در دو گام ترجمه می شود:

1. اول فعل جمله ترجمه می شود.
2. سپس عبارت پیش از فعل و عبارت پس از فعل به آن اضافه می گردد.

نکته: در مرحله دوم فرقی نمی کند که با عبارت قبل از فعل شروع کنید، یا با عبارت بعد از فعل، انتخاب به عهده شما است.

به مثال زیر توجه کنید:

Cash is reported on the balance sheet.

طبق روش هنالات کافی است فعل را یافته و ترجمه کنیم. سپس می توان عبارات پیش از فعل و پس از فعل را با حروف (الف) و (ب) به آن اضافه کرد و قالب ترجمه را درآورد. این مثال به صورت زیر ترجمه می شود:

(الف) در (ب) گزارش می شود.

حالا اگر (الف) و (ب) را بیابیم کار تمام است و معنای جمله کامل می شود:

وجه نقد در ترازنامه گزارش می شود.

به مثالی از یک جمله مرکب توجه کنید:

Revenue is recorded in the current period and expenses are recorded in the same period.

جمله بالا از دو جمله ساده تشکیل شده است. بنابراین کافی است هر یک از دو جمله ساده را به روش هنالات ترجمه و سپس نتیجه را با هم ترکیب کنیم.

جمله ساده اول: (الف) در (ب) ثبت می گردد
جمله ساده دوم: و (ج) در (د) ثبت می شود.

در ترجمه بالا، فعل ها ترجمه شده و عبارات پیش فعل و پس فعل با حروف جایگذاری شده تا قالب ترجمه معلوم گردد. اکنون کافی است تکلیف حروف را معلوم کنید.

درآمد در دوره جاری ثبت می گردد و هزینه ها در همان دوره ثبت می شوند.

حالا به مثالی از جمله پیچیده توجه کنید:

After the effects of transactions have been determined, financial statements are communicated to users.

قالب ترجمه جمله بالا به صورت زیر درست می شود:

جمله ساده اول: پس از آنکه (الف) معلوم شد،
جمله ساده دوم: (ب) به (ج) ابلاغ می گردد.

و اگر حروف قالب بالا را مشخص کنیم، ترجمه زیر حاصل می شود:

پس از آنکه اثرات معاملات معلوم شد، صورت های مالی به استفاده کنندگان ابلاغ می گردد.

فعل کلید ترجمه است.

همانطور که شما نیز تا به اینجا متوجه شُدید کلید ترجمه با روش هنالات در یافتن فعل جمله است. در بسیاری از جملات ممکن است با چندین فعل روبرو شویم. در چنین حالت هایی شما باید بتوانید فعل اصلی جمله را بیابید. فراموش نکنید هر جمله ساده دارای یک فعل اصلی است و در همان حال ممکن است دارای چند فعل دیگر باشد که این فعل ها نقش توضیحی در جمله دارند. به مثال زیر توجه کنید:

علی از دانشگاه تهران خارج شد.

جمله بالا از نوع ساده است و فقط یک فعل دارد. حالا جمله زیر را در نظر بگیرید:

علی از دانشگاه تهران، که در خیابان انقلاب واقع است، خارج شد.

هنوز با یک جمله ساده روبرو هستیم. در این جمله فقط یک عبارت توضیحی وجود دارد و فعل «واقع است» در جمله بالا نقش توضیحی دارد. بنابراین باید به فعل اصلی در جمله توجه کرد و آن را در ترجمه بکار گرفت. همیشه عبارات توضیحی را می توان از ساختار جمله خارج کرد.

به مثال زیر توجه کنید:

Financial statement readers, who are external or internal, use financial data.

در مثال بالا are فعل اصلی جمله محسوب نمی شود، و فقط فعل توضیحی درون جمله است. بنابراین برای ترجمه این جمله با روش هنالات، باید کار را از فعل اصلی جمله که use است، شروع کرد و برای راحتی می توان عبارت توضیحی را موقتاً از جمله بیرون گذاشت. شکل ساده شده جمله بالا چنین است.

خوانندگان صورت های مالی از داده های مالی استفاده می کنند.

اکنون می توانیم عبارت توضیحی را به ترجمه خود اضافه کنیم:

خوانندگان صورت های مالی، که داخلی یا خارجی هستند (فعل توضیحی)، از داده های مالی استفاده می کنند.

تشخیص فعل توضیحی

سه راه برای تشخیص افعال توضیحی درون جمله وجود دارد.

1. معمولاً قبل از افعال توضیحی کلماتی مثل that – which – who – when و نظایر این موارد وجود دارد و نقش «که» را ایفا می کنند.
2. راه دیگر این است که اگر چنین کلماتی قبل از فعل مشکوک وجود ندارد، خودمان عبارت that is یا that are (به معنی که) را به قبل فعل مشکوک اضافه کنیم؛ اگر با اضافه کردن آن معنی جمله خراب نمی شود، پس فعل مشکوک فعل توضیحی است و فعل اصلی به شمار نمی رود.
3. راه سوم و ساده ترین راه این است که فعل مشکوک و همراهانش را از جمله حذف کنیم، اگر معنی جمله خراب نشد پس فعل مشکوک فعل توضیحی است. به مثال زیر توجه کنید:

Maintaining a minimum cash balance, called compensating balance, in checking or saving accounts for corporations is often required by banks and lending institutions that lend money to them.

فعل اصلی این جمله عبارتی است که زیر آن خط کشیده و بولد شده است اما یک فرد ناآشنا، ممکن است به دو کلمه ای که بولد و مورب شده اند، به عنوان فعل اصلی مشکوک شود. راه حل چیست؟

قبل از کلمه lend کلمه that آمده است، پس نمی تواند فعل اصلی باشد. کلمه called هم فعل نیست زیرا اگر قبل از آن عبارت that is اضافه کنیم، جمله بهم نمی ریزد. راه دیگر این بود که کلمات مشکوک به فعل را با همراهانش از جمله خارج کنیم، اگر جمله خراب نشود پس آنها فعل نبودند. پس اگر عبارت بین دو کاما، و عبارت بعد از that را حذف کنیم جمله خراب نمی شود.

ترجمه زمان فعل

به هنگام ترجمه یک جمله با روش هنالات دانستن زمان فعل مهم نیست. کافی است معنی مصدر فعل را بدانید. فعل اصلی جمله را که یافتید به هر زمانی دوست دارید آن را ترجمه کنید. پس از آنکه قالب ترجمه را درآوردید به زمان صحیح فعل بکار رفته در جمله فارسی پی می برید. بنابراین، سعی نکنید همان ابتدا زمان فعال را دقیق ترجمه کنید.

ترجمه جملات مجهول

در برخی جملات افعال به صورت معلوم و در برخی دیگر به صورت مجهول بکار برده می شوند. جمله معلوم جمله ای است که فاعل آن معلوم باشد. به مثال زیر توجه کنید.

Accountants prepare financial statements using a worksheet.

جمله بالا معلوم است زیرا فاعل آن «حسابداران» معلوم است. معنی این جمله چنین است:

حسابداران با استفاده از کاربرگ، صورت های مالی تهیه می کنند.

جمله انگلیسی بالا ممکن است به شکل مجهول زیر نوشته شود:

Financial statements are prepared using a worksheet.

ترجمه جمله مجهول بالا به صورت زیر خواهد بود:

صورت های مالی با استفاده از کاربرگ تهیه می شوند.

در جملات انگلیسی همیشه شکلی از فعل کمکی to be به همراه شکل سوم فعل در جملات مجهول بکار برده می شود.

افعال ساخته شده با make

برخی مواقع برای شیواتر شدن نگارش، فعل اصلی ممکن است با فعل make ترکیب شود. یک فعل را می توان با کمی تغییر و ترکیب کردن آن با make به همان معنی اول بکار برد. برای مثال، به جای فعل pay می توان از فعل make a payment که به معنی پرداخت کردن است، در جمله استفاده کرد. بنابر این قاعده، اگر یک فعل به اسم تبدیل شود و آن اسم را با make ترکیب کنیم، همان فعل اول ساخته می شود. برای مثال:

Adjust = Make an adjustment

Determine = Make a determination

ترجمه گروه اسمی

گروه فعل و گروه اسمی دو رکن هر جمله هستند و از این رو مهم ترین و بیشترین اجزای جمله را گروه فعل و گروه های اسمی تشکیل می دهند. به غیر از فعل، اغلب با گروه های اسمی در جمله روبرو می شویم. برای ترجمه گروه های اسمی شما باید ترتیب ترجمه آنها را فرا بگیرید. برخی گروه های اسمی با of و برخی بدون of نوشته می شوند. به مثال زیر که گروه اسمی بدون of است، توجه کنید:

Financial position changes

گروه های اسمی بدون of را باید از آخر ترجمه کرد زیرا معمولاً آخرین کلمه آن پایه است. پس ترجمه عبارت بالا چنین است:

تغییرات وضعیت مالی

همین گروه اسمی ممکن است با of و به صورت زیر نوشته شود:

Changes of financial position

در گروه های اسمی با of کار ترجمه از آخرین کلمه قبل از of شروع می شود و با همان قاعده قبلی جلو می رود. پس عبارت بالا به ترتیب شماره های مشخص شده ترجمه می شود:

Changes (1) of financial (3) position (2)

تغییرات وضعیت مالی

اگر یک گروه اسمی به صورت زیر باشد:

Statement of financial position of business enterprises

نحوه ترجمه آن به ترتیب شماره ها و به صورت زیر خواهد بود:

Statement (1) of financial (3) position (2) of business (5) enterprises (4)

صورت وضعیت مالی واحدهای تجاری

قاعده زن و مرد جوان

منظور از عبارت زن و مرد جوان چیست؟ هر دو جوان هستند یا فقط مرد جوان است؟ در این عبارت منظور نویسنده، احتمالاً این است که هر دو جوان هستند و کلمه جوان به قرینه حذف شده است. بنابراین شما به هنگام خواندن کتاب یا هر متن انگلیسی دیگری به این نکته باید توجه داشته باشید. به جمله زیر توجه کنید:

Accounting plays an important role in our economic and social system.

در جمله بالا، کلمه system به قرینه فقط یکبار نوشته شده است. بنابراین در ترجمه باید به منظور اصلی نویسنده یعنی سیستم اجتماعی و سیستم اقتصادی، توجه داشت. نمونه بالا مثالی بود از کابرد قاعدن زن و مرد جوان در گروه های اسمی.

قاعده طلایی

بسیار اتفاق می افتد که هنگام خواندن و ترجمه کردن متن به کلماتی بر می خورید که معنی آن را نمی دانید و در همان حال اصرار دارید تا معنی آن کلمه را بیابید و ترجمه را ادامه دهید. همین اصرار نابجا در یافتن معنی کلمه وقت و انرژی شما را می گیرد. در این مواقع از قاعده طلایی استفاده کنید. کلمه را از جمله حذف کنید و بدون آن به ترجمه ادامه دهید. تقریباً با این قاعده می توانید قیدها و صفت ها را حذف کنید. دقت کنید فعل اصلی و پایه گروه های اسمی را نمی توان از جمله حذف کرد و بدون آنها معنی جمله نادرست خواهد بود.

به نمونه زیر توجه کنید:

User groups need sound and reliable information, mostly financial and provided by the accounting system, to make decision.

اگر معنی کلمه sound را ندانید، به هنگام ترجمه چه می کنید؟ قاعده طلایی به شما می گوید بدون کلمه مزبور به کار خود ادامه دهید.

منابع

مقاله آموزشی «آموزش ترجمه متون تخصصی حسابداری با روش هنالات»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب زبان تخصصی حسابداری، نوشته ی عبدالرضا تالانه از انتشارات کیومرث، منتشر شده در 1388 با شابک 1-03-5540-600-978 به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.