ابوالهول چیست؟

ابوالهول مجسمه ای عظیم در جیزه مصر است که بدن شیر و سر انسان دارد. این مجسمه در صحرای مصر، در نزدیکی هرم جیزه و در 12 کیلومتری جنوب غربی قاهره واقع است.

به ابوالهول در زبان یونانی «اسفینکس» می گویند. اسفینکس یک موجود افسانه ای با بدن شیر و سر انسان است. این مجسمه حدود پنج هزار سال پیش ساخته شده است.

ابوالهول از یک قطعه سنگ عظیم تراشیده شده است. ارتفاع آن حدود 20 متر و طولش حدود 70 متر است. سر و قسمت جلو بدن را به صورت یکپارچه ساخته اند و پاها و سایر قسمت های بدن مجسمه را با آجر و سنگ تکمیل کرده اند. دهان ابوالهول بیش از دو متر و ارتفاع هر کدام از گوش هایش نیز حدود 1.5 متر است.

تعداد زیادی مجسمه مشابه ابوالهول در اندازه های مختلف در مصر کشف شده است. برخی از آنها سر پادشاهان مصری را دارند. احتمالاً مجسمه ابوالهولی که سری شبیه به سر ملکه «هات شپ سوت» دارد، آخرین مجسمه ابوالهولی است که در مصر ساخته شده است. ابوالهولِ عظیمِ جلو اهرام ثلاثه در جیزه نیز احتمالاً شبیه «خِفرِن» تراشیده شده است. خفرن، فرعون سلسله چهارم مصر و سازنده دومین هرم جیزه است.

بدن شیر مانند ابوالهول بر اثر وزش طوفان های شن طی سالیان متمادی مدفون مانده بود. این مجسمه اولین بار توسط «توتموز چهارم»، فرعون سلسله هیجدهم (که بین سال های 1425 تا 1417 قبل از میلاد بر مصر حکومت می کرد) از زیر خاک بیرون آورده شد. روزی توتموز در حالی که زیر سایه تپه حاصل از مدفون شدن مجسمه به خواب رفته بود، ابوالهول را در خواب دید. او در این زمان هنوز به حکومت نرسیده بود. مجسمه در این رویا به او وعده داد که به پادشاهی خواهد رسید و از توتموز خواست آن را از زیر خاک بیرون بیاورد. توتموز در اولین سال حکومتش دستور داد مجسمه را از زیر شن ها بیرون بیاورند. امروزه اطراف این مجسمه را دیواری کشیده اند تا از آن در برابر صدمات ناشی از طوفان شن محافظت کند.

برخی معتقدند که ابوالهول، مظهر خدای خورشید، «رع هراخت» است. برخی نیز آن را مظهر خدا و فرعون می دانند. در اساطیر یونان باستان، ابوالهول دختر خدای طوفان است. او در حومه شهر تبس در یونان پرسه می زد و از رهگذران معمایی می پرسید و افرادی را که نمی توانستند به معما پاسخ دهند، آزار و اذیت می کرد. معمای معروف ابوالهول این بود: «آن چیست که صبح، روی چهار پا، میان روز روی دو پا و غروب روی سه پا راه می رود.» سرانجام اودیپوس جواب معما را پیدا کرد و گفت که این انسان است که در کودکی چهار دست و پا، پس از آن، روی دو پا و در زمان پیری با عصا یا همان پای سوم راه می رود. از آن زمان، ابوالهول مانند یک مجسمه، بی حرکت ماند و اودیپوس فرمانروای شهر تبس شد.

منابع

مقاله آموزشی «ابوالهول چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب چرا، چطور، چگونه؟، نوشته ی دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال و ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز از موسسه نشر و تحقیقات ذکر، منتشر شده در تیر 1393 با شابک 978-964-307-221-6 به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.