گزارش اصلاحی در دادگاه به چه معنی است؟

مطابق مواد 178 تا 184، قانون آئین دادرسی مدنی یک نوع از ختم رسیدگی است که بر اساس آن طرفین می توانند در هر مرحله از دعوی اختلافات خود را به نحو قابل اجرایی خاتمه دهند. در این نوع از خاتمه دعوی طرفین خواسته های خود را به قاضی محکمه انتقال می دهند و قاضی محکمه در صورتجلسه ای که از آن به عنوان گزارش اصلاحی یاد می شود، نسبت به صدور رای اقدام می کند. این گزارش اصلاحی برای طرفین و قائم مقام قانونی آنها (وراث در صورت فوت، قائم مقام محسوب می شوند) لازم الاجرا بوده و قائم مقام ایشان به بهانه اینکه مورث ایشان توافق کرده و خودشان آن را قبول ندارند، نمی توانند با اجرای آن مخالفت کنند.

از نظر اجرایی گزارش اصلاحی مثل رای صادر شده دارای اعتبار بوده و قابل اجرا است و از نظر ماهیتی، عقد صلح است که طرفین با حضور قاضی محکمه نسبت به آن توافق می کنند. اما از لحاظ مخالفت با نظم عمومی با استفاده از اکراه می توان ابطال آن را از دادگاه درخواست کرد.

در این مقاله شما می توانید با گزارش اصلاحی آشنا شوید.

گزارش اصلاحی یک عمل قضایی نیست؛ گرچه نزد قاضی تنظیم می شود؛ به همین خاطر دارای اعتبار امر مختومه نیست و اعتبار امر مختومه، یعنی وقتی دادگاه به امری رسیدگی کرد و رای صادر شد، دیگر نمی شود دوباره از دادگاه همان موضوع را درخواست کرد و طرفین بر اساس قانون می توانند پیش از اقامه دعوی تقاضای گزارش اصلاحی کنند.

بزرگترین حسن گزارش اصلاحی این است که طرفین می توانند به صورت فوق العاده، یعنی خارج از وقت های طولانی ای که برای رسیدگی تعیین می شود در همان روز اول تقاضا، ثبت دادخواست نزد قاضی حاضر شده و توافقات خود را طبق گزارش اصلاحی به اجرا در آورند، رسیدگی قاضی دادگاه در این شرایط تابع تشریفات خاصی نیست؛ به عنوان مثال ابلاغ وقت رسیدگی و تعیین وقت که از موانع رسیدگی فوق العاده است و برای طرفین و قائم مقام قانونی ایشان لازم الاجرا خواهد بود.

قواعد اجرایی گزارش اصلاحی تابع قانون اجرای احکام مدنی است؛ یعنی طرفین می توانند با مراجعه به اجرای احکام محکمه صادر کننده حکم، تقاضای اجرای حکم کنند. بطور معمول اجرای احکام مدنی تابع شرایط خاصی است، یعنی در ابتدا و پس از قطعیت احکام، شخص ذینفع به شعبه بدوی صادر کننده رای مراجعه و تقاضای صدور اجراییه می کند. اجراییه مورد درخواست صادر و ابلاغ می شود، پس از گذشت زمان قانونی و عدم کارسازی محکوم علیه (کسی که حکم بر علیه او صادر شده است) شخص محکوم له (کسی که حکم به نفع او صادر شده است) تقاضای اجرای حکم را می کند، اجرای حکم توسط دادورز اجرای احکام و زیر نظر قاضی شعبه انجام می شود، برای اجرای احکام با خواسته مطالبه وجه شخص می تواند نسبت به معرفی اموال و دارایی نقدی و غیر نقدی محکوم علیه اقدام کند و دادورز اجرای احکام نیز تا اندازه ای از اموال که موضوع رای باشد، از محل اموال موصوف توقیف و حکم را اجرا می کند و اگر شخصی دارایی نداشته و یا نحوه پرداخت را کارسازی نکند، ذینفع می تواند درخواست جلب او را تقدیم محکمه کند، دادگاه نیز بر اساس محتویات پرونده و گزارش پلیس دائر بر وجود نداشتن دارایی نسبت به دستگیری محکوم علیه اقدام می کند و در صورتی که خواسته انجام تعهدی باشد، الزام به انجام تعهد از محکوم علیه خواسته می شود و در مواردی که نیاز به حضور محکوم علیه بوده و ایشان از ادای تعهد برای مثال تنظیم سند رسمی خودداری کند، نماینده دادستان با هماهنگی اجرای احکام نسبت به امضای اسناد اقدام می کند.

موضوع گزارش اصلاحی می تواند هر خواسته ای باشد؛ اعم از مالی، غیر مالی، الزام به انجام تعهد یا مطالبه حقی اما آثار و نتیجه گزارش اصلاحی برای دیگران، یعنی اشخاص ثالثی که طرفین پرونده نیستند، اعتباری ندارد و گاهی مشاهده شده است که دو نفر با یکدیگر تبانی کرده و برای مثال در مورد حقوق شخص ثالث، گزارش اصلاحی تنظیم و در مقام اجرا می گویند محکمه گفته است چنین کنید، در حالی که این امر مغایر قانون بوده و در نتیجه گزارش اصلاحی فقط بین طرفین دعوی و قائم مقام قانونی ایشان لازم الاجرا است و شخص ثالث متضرر از این گزارش اصلاحی می تواند مراتب اعتراض خود را به محکمه صادر کننده گزارش اصلاحی ارائه و مطالبه حق نماید.

منابع

مقاله آموزشی «گزارش اصلاحی در دادگاه به چه معنی است؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا گزارش علیرضا فلاح – وکیل پایه یک دادگستری در روزنامه قانون، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.