آیا موشک های هایپرسونیک چهره جنگ ها را تغییر خواهند داد؟

موشک های هایپرسونیک (ماورای صوتی)، موشک هایی با بُرد و سرعت سرسام آور موشک های بالستیک، اما با دقت مثال زدنی موشک های کروز که می توانند موجب انقراض موشک های بالستیک و کروز امروزی شوند.

ایده موشک های ماورای صوت یا هایپرسونیک به خودی خود چیز جدیدی نیست، در واقع از نیم قرن پیش ایده چنین سلاحی وجود داشت، با این حال به نظر می رسد که باید به زودی شاهد ظهور نسل جدیدی از تسلیحات تاکتیکی باشیم؛ تسلیحاتی که می توانند به دوران موشک های بالستیک قاره پیما و بمب افکن های پنهانکار اتمی پایان دهند. اما همه اینها چگونه ممکن است؟

در این مقاله شما می توانید با موشک های هایپرسونیک آشنا شوید.

موشک های ماورای صوتی یا هایپرسونیک طراحی شده اند تا به سلطه قدیمی موشک های بالستیک برای همیشه پایان دهند. همانگونه که اشاره کردیم این موشک ها قرار است سرعت سرسام آور موشک بالستیک را با دقت و مانورپذیری موشک های کروز ترکیب کنند؛ موشک هایی با سرعتی بین 5 تا 25 هزار کیلومتر در ساعت که به راحتی خواهند توانست هر نقطه ای از دنیا را هدف قرار دهند. این تسلیحات نوظهور فعلاً دو نوع اصلی دارند.

نوع اول گلایدر هایپرسونیک یا اختصاراً HGV خوانده می شود و نوع دوم موشک های کروز هایپرسونیک یا اختصاراً HCM هستند.

گلایدر ماورای صوتی، در حقیقت نوعی هواگرد بدون موتور است که برای رسیدن به ارتفاعی بین 40 تا 100 کیلومتری اتمسفر طراحی شده است. خود گلایدر بوسیله یک موشک قاره پیما پرتاب می شود و پس از رها شدن در لبه جو، به سوی هدف خود راهی می شود. به این ترتیب می توان تا آخرین لحظات پرواز گلایدر و پیش از شیرجه به سوی هدف، هدف نهایی آن را محرمانه نگاه داشت. وقتی که موشک به نزدیکی هدف خود رسید، ممکن است همانند موشک های کروز، مانوری احترازی را برای اجتناب از پدافند هوایی انجام دهد و در نهایت خود را به نقطه هدف بکوبد. انتظار می رود که چنین موشکی سرعتی بین 8 تا 20 ماخ داشته باشد.

نوع دوم یعنی موشک های کروز ماورای صوتی، از یک بوستر سوخت جامد برای شتاب گیری تا سرعت 4 ماخ کمک می گیرند. وقتی که موشک به سرعت ماورای صوت (فراتر از 5 ماخ) رسید، بوستر از موشک جدا می شود و موتور اسکرمجت (نوعی موتور جت که در سرعت های ماورای صوتی کار می کند) موشک بکار می افتد. به این ترتیب درون جو، موشک به سرعت کروز ماورای صوتی مشخصی می رسد که بیشتر طول پرواز با همین سرعت سپری می شود. این نوع موشک ماورای صوتی در ارتفاعی به مراتب بالاتر از هواپیماها پرواز می کند، اما همچنان ارتفاع پرواز آن از ارتفاع پرواز گلایدرهای ماورای صوتی یا موشک های بالستیک کمتر است، چون برای پرواز و استفاده از موتورهای اسکرمجت خود همچنان به هوا نیاز دارد.

با این حال همانند گلایدرهای ماورای صوت، این موشک ها هم در هنگام رسیدن به محدوده هدف درگیر مانور احتیاطی برای احتراز از پدافند هوایی می شوند و پس از ارتفاع گرفتن اولیه به سوی هدف خود شیرجه می روند. ارتفاع پرواز این موشک ها هم از ده ها کیلومتر تا صد کیلومتری جو را شامل می شود. ویژگی مهم دیگر این موشک های کروز ماورای صوتی این است که آنها می توانند هم کلاهک هسته ای و هم کلاهک متعارف را با خود حمل کنند و به این ترتیب بر خلاف موشک های بالستیک قاره پیما، تسلیحاتی اختصاصاً استراتژیک نیستند.

تفاوت با موشک های بالستیک

تفاوت مهم موشک های ماورای صوتی با موشک های بالستیک در این است که موشک های بالستیک با وجود سرعت مشابه، در ارتفاعی به مراتب بالاتر از آنها پرواز می کنند. به علاوه موشک های بالستیک مسیر دوار مشخصی را می پیمایند و در طول آن چندان دچار تغییر مسیر نمی شوند و این یعنی مسیر حرکت و هدف آنها بسیار قابل پیش بینی است. علاوه بر این، چون موشک های بالستیک در ارتفاع بالاتری پرواز می کنند، راحت تر هم با سیستم های دفاع ضد موشکی شناسایی می شوند. ضمن آنکه موتور راکتی این موشک ها هنگام پرتاب دود و آتش قابل توجهی از خود منتشر می کنند که به راحتی بوسیله ماهواره ها قابل شناسایی هستند. این در حالی است که موشک های هایپرسونیک عملاً چنین مشکلاتی ندارند و همین موضوع موجب می شود تا به مراتب پنهانکارتر باشند.

چه تاثیری دارند؟

در حال حاضر ایالات متحده آمریکا، چین و روسیه اصلی ترین کشورهای در حال توسعه موشک های ماورای صوتی هستند، البته استرالیا، فرانسه و هند هم ظاهراً درگیر تحقیق و توسعه چنین تکنولوژی شده اند.

بروس بلر (Bruce Blair)، یکی از پژوهشگران سرشناس دانشگاه پرینستون می گوید اینکه شما بتوانید پدافند هوایی دشمن را دور بزنید و با دقت بسیار بالا هر نقطه ای از جهان را ظرف یک ساعت هدف قرار دهید، تاثیری چشمگیر بر توانمندی نظامی کشورها خواهد گذاشت. به این ترتیب نه تنها تمامی سیستم های پدافند موشکی امروزی به یکباره بی معنی می شوند، بلکه حتی برای واکنش سریع به حملات هم باید تعریف جدیدی جستجو کرد.

در حال حاضر هنوز هیچکدام از تسلیحات ماورای صوتی بُرد و اعتمادپذیری لازم را برای ورود به خدمت ندارند، ولی در آینده ای نه چندان دور، این مشکلات هم مرتفع خواهد شد.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «آیا موشک های هایپرسونیک چهره جنگ ها را تغییر خواهند داد؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله محمدحسین جان پناه در مجله دانستنیها، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.