مبدل کاتالیستی چیست؟
کاتالیست وسیله ای است که برای کاهش مواد سمی و آلاینده گازهای خروجی اگزوز خودرو بکار می رود. کاتالیست یک محیط شیمیایی را فراهم می سازد که در آن طی واکنش مواد آلاینده با مواد کاتالیستی، گازهای سمی حاصل از احتراق موتور به گازهایی با آلایندگی بسیار کمتر تبدیل می گردند.
هدف از بکارگیری یک کاتالیست، کاهش مقادیر هیدروکربن های نسوخته (HC)، مونوکسیدهای کربن (CO) و اکسیدهای نیتروژن (NOx) از گازهای خروجی اگزوز و تبدیل آنها به گازهای کم ضرر می باشد.
عملکرد کاتالیست
مکانیزم کاهش آلاینده ها در کاتالیست به شرح زیر می باشد:
سطح متخلخل سرامیکی و فلزات گرانبهای نشانده شده روی آن، دارای خاصیت کاتالیزوری در برابر واکنش های احتراق بوده و به پیشرفت واکنش ها کمک می کند. بنابراین واکنش های اکسیداسیون و احیای احتراق به صورت جداگانه ادامه پیدا می کند، هیدروکربن های نسوخته (HC) می سوزد، CO با اکسیداسیون به CO۲ تبدیل می شود و با احیای آلاینده های NOx گاز نیتروژن از کاتالیست خارج می شود و به این ترتیب آلاینده های اصلی موجود در گازهای خروجی از اگزوز مورد تبدیل قرار گرفته و کاهش می یابند.
عوامل خرابی کاتالیست
- عمده آسیب های وارده به کاتالیست که راندمان آن را بطور قابل ملاحظه ای کاهش می دهد و به اصطلاح کاتالیست را مسموم می نماید، وجود ترکیبات فسفردار، سرب دار و سولفوردار در گازهای خروجی اگزوز است که عمدتاً ناشی از استفاده سوخت نامناسب و مکمل های موجود در بازار می باشد. مواد موجود در سوخت می تواند بطور مستقیم روی میزان آلاینده ها و عملکرد کاتالیست تاثیرگذار باشد؛ به عنوان مثال گوگرد موجب مسمومیت پایدار در کاتالیست می گردد، و عملکرد آن را کاملاً مختل می نماید.
- عملکرد نامناسب موتور، عدم احتراق مطلوب و روغن سوزی را می توان از عوامل دیگر خرابی کاتالیست نام برد.
- صدمات ناشی از ضربه های فیزیکی به بدنه کاتالیست
تشخیص خرابی کاتالیست
هر یک از موارد زیر ممکن است بیانگر خرابی کاتالیست باشد:
- افزایش ناگهانی مصرف سوخت
- افت شتاب خودرو
- در صورتی که خودرو کاملاً سرد باشد، اگر کاتالیست را با دست تکان دهید و صدایی شبیه تکان خوردن سنگریزه در داخل آن به گوش برسد، نشانه ای از تخریب هسته داخل آن است.
- روشن شدن چراغ چک خودرو
جهت اطمینان از عملکرد مناسب کاتالیست، قبل از تعویض موارد زیر را بررسی کنید:
- عملکرد صحیح موتور و روشن نبودن چراغ چک موتور
- معیوب نبودن سنسور اکسیژن
- سالم بودن شمع ها
- بررسی خطاهای احتمالی توسط دستگاه دیاگ
- عملکرد صحیح انژکتور خودرو
منابع
مقاله علمی و آموزشی «مبدل کاتالیستی چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد.
