آیا زنان در مقایسه با مردان، پزشکان بهتری هستند؟

در کشورهای غربی و بخصوص در آمریکا پژوهش های اخیر نشان می دهد که پزشکان زن به میزان مساوی بیمار و مراجعه کننده و درآمد دارند و همچنین این مطالعات نشان داده که پزشکان زن تعامل بهتری با بیماران خود دارند.

به گزارش پورتال یو سی (شما می توانید)، بنابر گزارش منتشر شده جامعه دانشگاه های پزشکی آمریکا (AAMC)، سال 2017 اولین سالی بود که زنان بیشتری در مقایسه با مردان به مدارس و دانشگاه های پزشکی راه یافته اند. این موسسه گزارش داده است که از میان 21338 ورودی این مدارس در سال 2017، 50.7 درصد راه یافتگان زن بوده اند که این آمار در سال 2016 به میزان 49.8 در میان 19254 نفر بود. این داده ها به ویژه زمانی اهمیت می یابند که آنها را در بستری تاریخی در نظر بگیریم.

در سال 1965 در آمریکا، از هر ده مدرسه و دانشکده پزشکی، فقط یکی از آنها پذیرش و ورودی زن داشت. صد سال پیش از آن نیز تنها مدارس معدودی بودند که دانشجویان پزشکی زن را می پذیرفتند. آمار اخیر نشان دهنده مسیری است که زنان در طول یک قرن و نیم طی کرده اند. جالب است که اگرچه پیشرفت های چشمگیری صورت گرفته است، اما همچنان زنان در دوره آموزش و کار کردن به عنوان پزشک با موانع و نابرابری های جنسیتی مواجه هستند. به عنوان مثال، یک بررسی اخیراً نشان داده است که درآمد پزشکان زن در مقایسه با درآمد میانگین همکاران مرد خود، حدود 26 درصد کمتر است. همچنین در مدارس پزشکی آمریکا، با توجه به جمعیت بالا و حداکثر مساوی زنان و تعداد دانشجویان زن، تعداد کمتری از آنها در محیط های آکادمیک و پست های مدیریتی مشغول هستند. آمار نشان می دهد که تنها 39 درصد از اساتید تمام وقت، 32 درصد از پروفسورها و 16 درصد از مدیران دپارتمان های پزشکی در سال 2015 را زنان تشکیل می دادند. بطور مشابه تمایل اندکی برای انتخاب زنان به عنوان سخنران در گردهمایی ها و کنفرانس های پزشکان وجود دارد. گردهمایی که در آن پزشکان اطلاعات روز و یافته های جدید را با یکدیگر به اشتراک و بحث می گذراند.

به هر روی، پژوهش ها نشان می دهد که زنان در زمینه داشتن بیماران و مراجعه کننده ها و درآمدزایی به خوبی مردان عمل می کنند و حتی ارتباط بهتری نیز با بیماران برقرار می کنند.

تشابه در زمینه تعداد مراجعه کننده

با وجود موانعی که بسیاری از زنان با آن روبرو هستند، مطالعات نشان می دهد که تعداد مراجعان پزشکان زن به صورت میانگین با مراجعان پزشکان مرد برابر است و در مواردی بیشتر نیز هست. بهار گذشته، یسوکه تسوگاوا و همکارانش یافته های پژوهشی میان رشته ای را منتشر کردند که روی نتایج معالجات افراد 65 سال به بالایی که در بیمارستان بستری بودند، متمرکز بود. این یافته ها بیانگر این بود که بیمارانی که توسط پزشکان زن درمان شده بودند، آمار مرگ و میر بستری شدن مجدد در بیمارستان کمتری، در مقایسه با بیماران پزشکان مرد، داشتند. این تفاوت اندک بود اما اهمیت آن در این است که باور عمومی برعکس آن را نشان می دهد.

این نتایج مشابه یافته های پژوهشی با موضوع مشابه در رده سنی 18 سال به بالا است که توسط دکتر کریستوفر والیس در کانادا صورت گرفته است. در آن مطالعه آمده بود که بیماران جراحان زن آمار فوت کمتری در 30 روز اول، در مقایسه با جراحان مرد دارند. در این دو مطالعه، تفاوت میانگین نرخ مرگ و میر در میان پزشکان زن و مرد اندک بود، اما به لحاظ آماری معنادار بود.

مراقبت بیمار – محور بهتر

بنابر یافته های تسوگاوا، والیس و همکاران آنها، تفاوت در میانگین مراجعان میان پزشکان زن و مرد، ممکن است ریشه در تفاوت روش های درمانی آنها داشته باشد. به عنوان مثال، چندین پژوهش نشان داده اند که پزشکان زن بیشتر تمایل دارند تا از دستورالعمل های رسمی و راهنماهای کشوری و ملی استفاده کنند و به نسبت همکاران مرد خود، از اقدامات پیشگیرانه تر بیشتری استفاده می کنند. یک پژوهش دیگر نیز نشان داده است که پزشکان زن تمایل بیشتری به استفاده از ارتباط بیمار – محور دارند که خود این امر بنابر یافته های پژوهش های دیگر با داشتن مراجعان بیشتر ارتباط زیادی دارد.

اهمیت برقراری ارتباط مناسب

روتر و همکارانش در مطالعات متعددی با تحلیل و مقایسه صداهای ضبط شده از ویزیت های پزشکی در میان پزشکان زن و مرد، بدون اینکه پزشکان و بیماران بدانند در چه زمانی این ضبط صورت خواهد گرفت، به تاثیر عامل جنسیت در تفاوت های موجود در مکالمه طی این ویزیت ها پی برده اند. بنابر یافته های آنها، پزشکان زن عموماً زمان بیشتری را برای ویزیت بیماران اختصاص می دهند. پزشکان زن بطور متوسط سوالات بیشتری از بیماران می پرسند و بیشتر تلاش می کنند تا بتوانند با بیمار به درکی مشترک برسند. ضمن اینکه با پرسیدن سوالات بیشتر، به بیمار در زمینه مشکلات روانشناختی مرتبط با بیماری و سبک زندگی، فعالیت های روزانه، روابط اجتماعی و روش های کنار آمدن با استرس و مشکلات، مشاوره نیز می دهند.

به گفته روتر پزشکان زن «پاسخ های احساسی بیشتری نسبت به بیمار نشان می دهند. آنها بیشتر از مردان، همدردی، نگرانی و پذیرش خود را ابراز می کنند و بیشتر به بیماران شان در هنگام نیاز اطمینان خاطر می دهند. ضمن اینکه از کلمات و لحن آرامش بخش تر و مثبت تری هنگام صحبت با بیماران استفاده می کنند.» و البته شاید یافته جالب هم این باشد که بیماران نیز به پزشکان زن و مرد به شیوه های متفاوتی پاسخ می دهند.

روتر در این باره می گوید: «بیماران زن و مرد، بطورکلی مدت طولانی تری با پزشکان زن صحبت می کنند. نکته مهم تر این است که آنها اطلاعات بیشتری را نه تنها در زمینه های روانشناختی بیماری، بلکه درباره شرایط فیزیکی خود در اختیار پزشکان زن قرار می دهند. گرفتن اطلاعات بیشتر اهمیتی حیاتی دارد و به نظر می رسد پزشکان زن، دسترسی بیشتری به این اطلاعات دارند.» پزشکان زن در مجموع وقت بیشتری را برای دادن توضیحات صرف می کنند و بیشتر اعضای خانواده یا همراهان بیمار را در جریان بیماری و نوع درمان قرار می دهند و این قضیه به صورت خاص در مورد بیماران سالمند اهمیت می یابد که عموماً توسط اعضای خانواده به بیمارستان آورده می شوند. با اینکه این تفاوت ها از نظر آماری معنادار هستند، اما دکتر روتر تذکر می دهد که «این مسئله به این معنا نیست که همه پزشکان زن از همکاران مرد خود بهتر هستند. همپوشانی گسترده ای میان آنها در حدود عملکرد نرمال نیز وجود دارد.»

مادرانگی یا طبابت؟

دکتر جسیکا روبین، متخصص زنان در دانشگاه کالیفرنیا می گوید: «من فکر می کنم این مشکل به این واقعیت بر می گردد که دوران تحصیل پزشکی طولانی است و زنان اغلب قبل از اتمام تحصیلات یا در ابتدای دوران تحصیلات خود بچه دار می شوند. این مسئله باعث ایجاد فشار بر آنها به عنوان مادر در زمانی می شود که باید برای پیشرفت حرفه خود زمان زیادی را به آن اختصاص دهند.» برای بسیاری از پزشکان زن، فشار ایجاد تعادل میان کار و وظایف خانوادگی ممکن است بر تخصصی که آن را انتخاب می کنند، ساعاتی که کار می کنند و روابط میان آنها و همکاران شان تاثیرگذار باشد. یک تحقق مروری و مشاهده ای که اخیراً بر مادرانی که پزشک هستند صورت گرفته است، نشان می دهد که دو سوم آنها، تبعیض جنسیتی را تجربه کرده اند و یک سوم آنها نیز بواسطه مادر بودن مورد تبعیض قرار گرفته اند. در محیط های آکادمیک زنان در مقایسه با مردان، با سوگیری های جنسیتی و حتی آزارهای جنسی و کلمات نامناسب بیشتر و شدیدتری مواجه می شوند.

تبعیض و دیگر چالش ها

در قرن نوزدهم میلادی، بسیاری از مخالفان تحصیلات پزشکی برای زنان، دلیل خود را غیر منطقی بودن و حساسیت های زیاد زنان برای انجام حرفه پزشکی عنوان می کردند. منتقدان همچنین ادعا می کردند که نقش یک پزشک با مسئولیت های مادری و همسری که وظیفه اصلی زنان شمرده می شد، ناسازگاری دارد.

اما همانطور که هنجارهای جنسیتی و نگاه های سنتی شروع به تغییر کردند، رفتارهای تبعیض آمیز و توزیع نابرابر کار در منزل چالش های زیادی در راه زنانی قرار داد که برای پزشک شدن تحصیل کرده بودند.

در تمام این سال ها البته آمار نشان می دهد که پزشکان زن در مقایسه با همکاران مردشان، ساعات بیشتری را در هفته به کار منزل و تربیت فرزندان اختصاص می دهند و گزارش ها از تضاد شَدید میان حرفه آنها و وظایف خانوادگی حکایت می کند.

همه آسیب دیده اند.

دکتر ارسیلیا دفیلیپیس، متخصص داخلی بیمارستان ماساچوست می گوید: «متاسفانه، من فکر می کنم شما باید به سختی تلاش کنید تا پزشک زنی را بیابید که با نوعی از تبعیض، سوگیری و آزار مواجه نشده باشد.» او با اشاره به مقاله ای که اخیراً در همین رابطه به انتشار رسیده است، ادامه می دهد «منبع سوگیری های جنسیتی تنها شامل همکاران ما و پزشکان مرد نیست، بلکه بیماران و خانواده های آنها نیز شامل این مسئله می شوند. به عنوان یک دانشجوی پزشکی، من توسط بیماری مورد رفتار نامناسب و آزار جنسی قرار گرفتم که وی همچنین مرا مورد توهین نیز قرار داده بود.»

وی ادامه می دهد: «بعضی از این تجربه ها نیز هستند که به آنها به عنوان شکلی از تبعیض جنسیتی خیرخواهانه اشاره می شود، حالتی که در آن به جای توهین به زنان، با آنها بر مبنای کلیشه های جنسیتی رفتار می شود. به عنوان مثال ممکن است یک پزشک زن ارتقاء نگیرد یا برای شرکت در مجمعی از او دعوت نشود، تنها به این دلیل که به تازگی دارای فرزند شده است و رئیس او فکر می کند که وی وقت کافی برای رسیدگی به فرزندش نخواهد داشت.»

بازنگری نظام آموزشی

به گفته دکتر دفیلیپیس نهادهای آموزشی نیز در آموزش و کمک به زنان برای مدیریت و مقابله با تبعیض ها و آزارها نیز در این میان نباید نادیده گرفته شود «به عنوان مثال در موسسه ما بسته آموزشی وجود دارد که به زنان آموزش می دهد در چنین مواقعی چگونه واکنش نشان دهند. گاهی اوقات ما نمی دانیم در لحظه مواجهه با سوگیری های جنسیتی از چه کلماتی برای نشان دادن واکنش مناسب استفاده کنیم. دانستن چگونگی برخورد حرفه ای با این مشکلات می تواند ابزاری کوچک ولی قدرتمند برای زنان باشد.» دکتر روبین نیز در این مورد اعتقاد دارد: «تغییر فرهنگ و جامعه کار دشواری است. بنابراین به عقیده من با اینکه هدف نهایی ما تغییرات فرهنگی است، اما ارائه راه حل های موقت و برداشتن گام های کوچکی که بیان شد می توان تا رسیدن به هدف نهایی، به کاستن از تبعیض ها و موانع پیش روی زنان نیز دست یافت.»

منابع

خبر علمی «آیا زنان در مقایسه با مردان، پزشکان بهتری هستند؟» توسط هیئت تحریریه خبر پورتال یو سی (شما می توانید) با استناد به Health Line و مجله تندرستی همشهری، ترجمه، تدوین و نگارش شده است.