چه عواملی موجب انعقاد خون می‌شوند؟
بدن یک فرد بالغ حدود 5 لیتر خون دارد. خون از مایعی به نام پلاسما، گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها تشکیل شده است. پلاکت‌ها مسئول انعقاد خون هستند.
زمانی که در قسمتی از بدن زخمی ایجاد می‌شود، پلاکت‌ها در اطراف این محل تجمع می‌کنند و ماده‌ای به نام ترومبوپلاستین تولید می‌کنند. ترومبوپلاستین در حضور کلسیم و ویتامین K، پروترومبین موجود در خون را فعال می‌کند. بر اثر شکسته شدن پروترومبین، مولکول کوچکتری به نام ترومبین ساخته می‌شود. ترومبین و پروتئین دیگری به نام فیبرینوژن که در پلاسما محلول است، باعث به وجود آمدن پروتئینی نامحلول به نام فیبرین می شوند. رشته‌هایی که توسط فیبرین به وجود می‌آیند شبکه‌ای تور مانند تولید می‌کنند. سلول‌های خون به این شبکه توری شکل که در محل زخم ایجاد شده است، می‌چسبند. به این ترتیب خون در محل بریدگی منعقد می‌شود و سدی را پدید می‌آورد که از خروج خون و اتلاف آن جلوگیری می‌کند.
با وجود اینکه مواد نامبرده، همیشه در پلاسما وجود دارند، چون در حالت عادی غیرفعال می‌باشند، موجب انعقاد خون نمی‌شوند. تا وقتی که پلاکت‌ها سالم هستند، ترومبوپلاستین آزاد نمی‌شود و انعقاد صورت نمی‌گیرد. بنابراین در واقع پارگی و آسیب دیدن پلاکت‌ها است که موجب انعقاد خون می‌شود.
برای تبدیل پروترومبین به ترومبین علاوه به ترومبوپلاستین، وجود مواد دیگری که فاکتورهای انعقاد خون نام دارند، الزامی است. در افراد مبتلا به نوعی بیماری ارثی به نام هموفیلی یکی از این فاکتورها وجود ندارد. جراحت و خونریزی شَدید در چنین افرادی خطرناک است و می‌تواند موجب مرگ شود. زیرا خون در این افراد بند نمی‌آید.
منابع
- کتاب چرا، چطور، چگونه؟ نوشته دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال. ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز. موسسه نشر و تحقیقات ذکر. تیر 1393.
