با بیماری آلزایمر آشنا شوید
بیماری آلزایمر (Alzheimer’s disease) یک بیماری تحلیل بَرنده و پیش رونده سیستم عصبی مرکزی است که باعث زوال قوای عقلانی می شود. وقتی انتقال دهنده های عصبی کاهش پیدا می کنند، مغز کارکرد همیشگی و درست خود را از دست می دهد.
عوامل مختلفی بر بروز بیماری آلزایمر اثرگذار هستند اما بطورکلی به دو عامل مهم می توان اشاره کرد:
- ژنتیک
- محیط
وقتی آلزایمر در سنین جوانی خود را نشان می دهد نقش ژنتیک بسیار پُر رنگ به نظر می رسد اما وقتی فرد در دوران پیری این بیماری را تجربه می کند بیشتر عوامل محیطی مانند قند خون، فشار خون، تغذیه و دیگر بیماری های زمینه ای را می توان در بروز آن موثر دانست.
بهتر است بدانید داشتن یک خویشاوند مبتلا به آلزایمر می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد اما بسیاری از افراد مبتلا هم بوده اند که هیچ گونه سابقه خانوادگی نداشتند. شما می توانید همین الان اطلاعات خوبی نسبت به بیماری آلزایمر بدست آورید.
نقش داروها در بروز یا پیشگیری از آلزایمر
مطالعات بسیاری درباره نقش و اثر داروها در ایجاد یا پیشگیری از بیماری آلزایمر انجام گرفته اما تنها بررسی های کمی توانسته تاثیر برخی از آنها را اثبات کند. آنچه مهم به نظر می رسد این است که فرد بتواند بر بیماری های زمینه ای مانند بیماری های قلبی و عروقی یا چربی و دیابت کنترل داشته باشد. در این صورت می توان گفت تا حدود زیادی احتمال ابتلا به آلزایمر کاهش پیدا می کند چون در این فرآیند خون به اندازه کافی به مغز می رسد و سلول های مغز در معرض کمبود اکسیژن قرار نمی گیرند و بقای بیشتری پیدا می کنند.
در مورد داروهایی مانند مکمل ها و ویتامین E یا داروهای چربی خون و روغن ماهی، برخی مطالعات اثر مثبت نشان داده اند اما نمی توان با قطعیت در مورد تاثیر آنها صحبت کرد. حتی مطالعه ای نشان می دهد داروهای ضد التهابی مانند مفنامیک اسید و یا ژلوفن در پیشگیری از آلزایمر نقش دارند اما واقعیت این است که این بررسی ها هم به اندازه کافی قوی نبوده و نمی توان با اطمینان در موردشان صحبت کرد.
آنچه بیماری آلزایمر را برای افراد مبتلا و اطرافیان ترسناک می کند این است که هنوز هیچ راه درمان دارویی قطعی برای آن مطرح نشده است. اما از سوی دیگر اصلاح کیفیت زندگی و هر آنچه در اصلاح وضع قلبی – عروقی اثرگذار باشد در پیشگیری از آلزایمر هم تاثیر مستقیم دارد. به این معنا که اگر ورزش کافی، تغذیه مناسب، وزن مناسب، کنترل قند و چربی انجام گیرد فرد در وضعیت قلبی – عروقی سالم و کیفیت زندگی جسمانی خوب است. فعالیت هایی مانند جدول حل کردن، مطالعه و داشتن فعالیت ذهنی زیاد باعث می شود اگر فردی قرار باشد در 70 سالگی آلزایمر بگیرد تازه در 80 سالگی علائم آن را نشان دهد. پس تا می توانید از مغزتان کار بکشید.
هر فراموشی نشانه آلزایمر نیست.
بیماری آلزایمر معمولاً با مشکل حافظه خود را نشان می دهد و در اصل شروع آن با نشانه هایی از اختلال حافظه همراه است. البته این در مورد همه انواع دمانس (زوال عقل) یا فراموشی است که در حیطه شناختی اتفاق می افتد که آلزایمر هم در این حیطه قرار می گیرد. اغلب نشانه های هشدار دهنده به این صورت است که فرد قادر به یادآوری اتفاقات اخیر نیست و مبتلا به خاطر نمی آورد که وسائلش را کجا گذاشته یا شب گذشته شام چه خورده است. به این نکته دقت کنید که در اوایل بیماری این اتفاق در مورد خاطره های قدیمی نمی افتد. در برخی افراد آلزایمر با اختلال عملکرد خود را نشان می دهد. به عنوان مثال وقتی فردی برای آشپزی به آشپزخانه می رود به خاطر نمی آورد چه مقدار ماده غذایی برای پخت غذا نیاز دارد یا حتی گاهی در پوشش خود دچار مشکل می شود و مثلاً جوراب هایش را لنگه به لنگه می پوشد.
کاهش توان یادگیری با لوازم و دستگاه های جدید هم یکی دیگر از نشانه های بروز آلزایمر است که در سالمندی بطور طبیعی هم رخ می دهد. اما در آلزایمر زودرس یا آلزایمر دوران جوانی این اتفاق ها زودتر از سالمندی گریبان فرد را می گیرد.
جوانان باید به این موضوع دقت کنند که صرف به یاد نیاوردن اسم یکی از آشنایان نمی تواند آلزایمر تلقی شود. حافظه این کارکرد را دارد که ما خاطرات کودکی مان را کمتر به یاد بیاوریم و هرچه به حال نزدیک تر می شویم خاطرات واضح تر شود. اما اختلال حافظه ای که بر عملکرد فرد اثر بگذارد و مانع از انجام کاری شود قابل تامل است، ضمن آنکه اختلال حافظه تنها مختص دمانس یا آلزایمر نیست و ممکن است فردی به دلیل افسردگی یا اختلالات روانپزشکی دیگر دچار این اختلال شود. بهترین روش این است که اگر نسبت به ابتلا به این بیماری مشکوک هستید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
شاید پای افسردگی در میان باشد.
بر اساس مطالعاتی که با تصاویر رادیوگرافی اثبات شده، وقتی فردی افسردگی دارد، اگر تحت درمان دارویی قرار گیرد بخش هایی از مغز که در بیماری آلزایمر کوچک می شود با درمان افسردگی در معرض این اتفاق قرار نمی گیرد. به این ترتیب درمان بیماری مانند افسردگی و هر نوع اختلال روانی بدون شک می تواند در کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر نقش داشته باشد.
طول عمر آلزایمری ها
با تشخیص آلزایمر داروهایی به بیمار تجویز می شود تا روند بیماری کُند شود. اما طول عمر در افرادی که به آلزایمر مبتلا هستند، بسیار گسترده است و هیچ بازه زمانی را نمی توان مطرح کرد. بطوریکه ممکن است فردی 6 ماه بعد از ابتلا زنده نباشد اما فردی دیگری 20 سال با این بیماری زندگی کند، بنابراین نمی توان عدد قطعی برای طول عمر فرد مبتلا در نظر گرفت و تنها می توان گفت این قسمت از بیماری کاملاً وابسته به خود فرد است.
فراموشی و آلزایمر، من و شما نمی شناسد. سلامتی شما آرزوی ما است.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «با بیماری آلزایمر آشنا شوید»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مصاحبه با دکتر هما محمدصادقی – روانپزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران – توسط مجله سیب سبز، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
