15 علامتی که نشان می دهد دچار کمبود آهن هستید

فقر آهن، شایع ترین کمبود مواد مغذی در بدن افراد می باشد و خانم ها در زمره افرادی هستند که در این خصوص در معرض بیشترین خطر قرار دارند. آهن در بدن برای ساخت هموگلوبین، پروتئینی که به گلبول های قرمز برای رساندن اکسیژن به سراسر بدن کمک می کند، بسیار لازم و حیاتی است. بنابراین بدون وجود آن، همه چیز در بدن دچار اختلال شده و می تواند منجر به کم خونی گردد.

در این مقاله شما می توانید علائم و نشانه های کمبود آهن را مطالعه نموده و اگر این علائم را در خود مشاهده می کنید، در این صورت به پزشک تان مراجعه نمایید و از او انجام آزمایش فریتین (Ferritin) که برای سنجش میزان ذخیره آهن در بدن است، را درخواست نمایید.

1) خستگی مفرط

شایع ترین علامت کمبود آهن، خستگی است. کمبود آهن باعث می شود که اکسیژن کمتری به بافت های بدن برسد، بنابراین بدن از انرژی مورد نیازش محروم می شود. اگر خستگی عادی و طبیعی در شما با احساس ضعف، حالت عصبی و تندخویی و یا عدم توانایی در تمرکز همراه است، در این صورت، میزان آهن در بدن و موارد مربوط به کمبود آن باید مورد بررسی قرار گیرد. با این همه، دلیلی وجود دارد که به اشخاصی که کمبود آهن در آنان به بیماری کم خونی تبدیل می شود اغلب، «افراد همیشه خسته» گفته می شود.

2) خونریزی شَدید در سیکل ماهانه

جک مورتیز (Jacques Moritz) پزشک و متخصص زنان و زایمان در نیویورک می گوید: «در خانم ها، اولین دلیل کمبود آهن، شَدید بودن خونریزی در سیکل ماهانه است. خانم ها در سیکل ماهانه، خون بسیار زیادی را از دست می دهند و تنها نصف میزان خون از دست رفته جایگزین می شود، و ماه بعد نیز باز هم خون بسیار زیادی را از دست می دهند. این وضعیت مانند پُر کردن مخزن بنزین اتومبیل با مقدار بسیار کم بنزین است.»

3) رنگ پریدگی

دلیلی وجود دارد که واژه های رنگ پریده و مریض احوال اغلب به صورت مترادف با هم بکار می روند. هموگلوبین باعث قرمزی رنگ خون شده، در نتیجه پوست شما گلگون می شود. دکتر مورتیز می گوید: «و این به مفهوم آن است که پایین بودن میزان هموگلوبین، می تواند رنگ را مستقیماً از چهره شما بِزُداید.» اگر شما دارای چهره ای رنگ پریده هستید، در این صورت، تقریباً تشخیص کمبود آهن در شما آسان است. با این وجود، رنگ چهره شما اهمیتی ندارد، اما اگر قرمزی قسمت درونی لب ها، لثه ها و درون پلک پایینی چشم ها، کمتر از حد معمول باشد، در این صورت، ممکن است آن به دلیل کمبود آهن باشد.

4) کوتاه شدن نفس ها

دکتر برلینر (Dr. Berliner) توضیح می دهد: «مهم نیست که چقدر شما بطور عمیق نفس می کشید، اگر میزان اکسیژن در بدن تان پایین باشد، در این صورت شما احساس کمبود هوا می کنید.» اگر شما در خود مشاهده می کنید که با انجام کارهایی که در شرایط عادی و طبیعی، به خوبی از عهده آن بر می آمدید، اکنون از نفس می افتید، مانند بالا رفتن از پله ها و یا انجام حرکات و تمرینات ورزشی معمول خود، در این صورت می تواند علت آن، کمبود آهن باشد.

5) تپش قلب

قلبی که زیاد کار کرده باشد می تواند منجر به تپش های غیر عادی و نامنظم، شنیده شدن صدای ضربات ضعیف در قفسه سینه، بزرگ شدن قلب و یا حتی نارسایی آن گردد. برای مبتلا شدن به این گونه عوارض قلبی، احتمالاً باید برای مدت زمانی دچار کم خونی ناشی از کمبود آهن شده باشید.

با این وجود، اگر شما از ناراحتی و بیماری قلبی خود اطلاع دارید، در این صورت، بسیار مهم است که میزان آهن خون شما مورد بررسی قرار گیرد، زیرا کمبود آهن می تواند اختلالات و بیماری های قلبی موجود را وخیم تر سازد.

6) سندروم پای بی قرار

آیا پاهای شما از حالت بی قراری باز نمی ایستند؟ بر اساس طب جان هاپکینز (John Hopkins Medicine)، در حدود 15 درصد از افراد مبتلا به سندروم پای بی قرار، دچار کمبود آهن هستند. هرچه میزان آهن در بدن کمتر باشد، به همان نسبت نیز علائم و نشانه ها بدتر می شوند.

7) بروز سردرد

یک بدن دچار کمبود آهن، قبل از آنکه نگران سایر بافت های بدن باشد، به اکسیژن رسانی به مغز اولویت خواهد داد، اما حتی در آن زمان هم، سر شما باز هم اکسیژنی کمتر از میزان مطلوب دریافت خواهد نمود. بر اساس مطالعات بنیاد ملی سرطان، در واکنش به این وضعیت، شریان های مغزی می توانند متورم شوند و باعث بروز سردرد گردند.

8) تمایل به خوردن خاک رس، گِل و یخ

عارضه میل و اشتیاق به خوردن مواد غیر مغذی که پیکا یا جنون گِل خواری (Pica) نامیده می شود، می تواند یکی از نشانه های کمبود آهن در بدن باشد. افرادی که دچار کمبود آهن هستند، ممکن است در خوردن گچ، خاک رس، گِل و کاغذ، دچار وسوسه شوند.

9) احساس اضطراب و نگرانی بدون علت

حتی اگر زندگی شما عاری از تنش و اضطراب بوده است، اما کمبود آهن می تواند در شما احساس اضطراب و نگرانی بیشتری ایجاد کند. دکتر برلینر می گوید: «کمبود اکسیژن، فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک بدن را افزایش می دهد و در حقیقت به منزله پدال گاز بدن عمل می کند.»

علاوه بر آن، به دلیل آنکه کمبود آهن می تواند باعث تپش قلب گردد، بنابراین احتمال آن زیاد است که حتی در حالت آسودگی و آرامش نیز، احساس کنید که در حال جنگ و مبارزه و یا در وضعیت پرواز در هواپیما قرار دارید.

10) ریزش مو

کمبود آهن در بدن، بویژه زمانی که به عارضه کم خونی تبدیل شود، می تواند باعث ریزش مو گردد. با این وجود، از ریزش کم موهای خود نهراسید. پوست سر اکثر افراد، هر روز تقریباً 100 تار مو از دست می دهد.

11) گیاهخواری

رانیا باتاینه (Rania Batayneh) متخصص تعذیه می گوید: «هر نوع آهن در بدن، به میزان یکسان و مساوی ساخته نمی شود. بدن شما، نوع آهنی را که در گوشت قرمز، گوشت طیور و ماهی وجود دارد، دو تا سه برابر بهتر از نوع آهنی که منشاء آن در گیاهان است، جذب می کند.» شما باز هم می توانید آهن لازم و کافی برای بدن را از طریق یک برنامه غذایی دقیق تامین نمایید. سبزیجات با برگ های سبز تیره، غلات سبوس دار و حبوبات، سرشار از آهن می باشند و برای جذب بیشتر آهن در بدن، آنها را همراه با مواد غذایی سرشار از ویتامین ث (C) مانند فلفل دلمه ای، انواع توت و کلم بروکلی مصرف نمایید.

12) کم کاری غده تیروئید

بر اساس مطالعات آکادمی ملی مربوط به کم کاری غده تیروئید، کمبود آهن عملکرد غده تیروئید در بدن را کُند نموده و مانع از افزایش سوخت و ساز در بدن می شود. طبق انجمن تیروئید در آمریکا، کم کاری غده تیروئید اغلب شناخته نمی شود، از هر 10 نفر مبتلا به بیماری تیروئید، 6 نفر آنها از بیماری خود بی خبر هستند، بنابراین اگر شما در خود، کاهش انرژی، اضافه وزن و یا حتی پایین آمدن دمای بدن را ملاحظه می کنید، در این صورت به پزشک خود مراجعه نمایید.

13) بارداری

دکتر مورتیز می گوید: «مصرف اسید فولیک به خوبی از بروز بسیاری از فشارهای قبل از زایمان جلوگیری می نماید، اما در دوران بارداری، جنین به آهن نیاز دارد و ممکن است جنین از ذخیره آهن بدن مادر استفاده کند. علاوه بر آن، بسیاری از خانم ها در هنگام زایمان، مقدار بسیار زیادی خون از دست می دهند که همین می تواند میزان آهن را در خون آنها کاهش دهد.»

اگر شما برای چندمین بار، باردار هستید و حاملگی هایی با فاصله نزدیک به هم داشته اید و یا اینکه به دلیل ویار حاملگی، اغلب دچار حالت تهوع و استفراغ می شوید، در این صورت، لازم است که مصرف آهن را افزایش دهید.

14) غیر عادی بودن حالت زبان

دکتر برلینر می گوید: «علاوه بر آنکه کمبود آهن در بدن، زبان را کم رنگ می کند، همچنین می تواند موجب کاهش میزان میوگلوبین (Myoglobin)، یک نوع پروتئین در گلبول های قرمز گردد که به سلامت عضلات و ماهیچه ها، از جمله ماهیچه زبان کمک می کند.» در نتیجه، بسیاری از افرادی که دچار کمبود آهن می باشند، از بروز زخم، التهاب در زبان و نیر بطور عجیبی از نرم و صاف شدن آن شکایت دارند.

15) بیماری سلیاک (ناتوانی در گوارش) و یا بیماری ورم روده

حتی اگر شما از برنامه و رژیم غذایی خود، به میزان کافی آهن دریافت کنید، اما بیماری سلیاک و همانطور اختلالات و بیماری های مربوط به ورم روده مانند بیماری کرون (التهاب مزمن روده) و کولیت اولسراتیو می توانند منجر به بروز اختلالاتی در جذب مواد مغذی از جمله آهن در بدن گردند. این حالات، باعث بروز التهاب و صدمه و آسیب در دستگاه گوارش می شود. اگر در شما بروز یکی از این اختلالات و بیماری ها تشخیص داده شده است، در این صورت با پزشک خود در خصوص اینکه چگونه می توانید میزان جذب آهن در بدن خود را افزایش دهید، صحبت نمایید.

چگونه آهن بیشتری دریافت کنیم؟

میزان آهن لازم و مورد نیاز بدن برای همه افراد، به ویژه برای خانم ها، یکسان نمی باشد. خانم ها در رده سنی بین 19 تا 50 سال معمولاً به میزان 18 میلیگرم آهن در روز نیاز دارند. اما در صورت باردار بودن، این میزان آهن به 27 میلیگرم در روز افزایش می یابد و در صورت شیردهی، میزان آهن لازم برای آنها، تنها 9 میلیگرم در روز است. علاوه بر آن، شدت خونریزی در سیکل ماهانه نیز می تواند مصرف آهن مورد نیاز در روز را تغییر دهد. خانم های بالای 50 سال که در دوران یائسگی به سر می برند، روزانه تنها به 8 میلیگرم آهن نیاز دارند.

مصرف عدس، اسفناج، گوشت گاو، انواع آجیل، گوشت مرغ و یا نخود، حداقل چندین میلیگرم آهن مورد نیاز بدن شما را تامین می کند. مصرف این گونه مواد غذایی به میزان بیش از حد لازم بدن، لزوماً مفید نمی باشد. سلامتی شما آرزوی ما است.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «15 علامتی که نشان می دهد دچار کمبود آهن هستید»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله وب سایت Health ترجمه افسون بدر، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.