زبان های هندواروپایی از کجا آمده اند؟

صدها زبان؛ از انگلیسی تا هندی همگی از یک تک زبان اجدادی نشات گرفته اند. اکنون DNAهای استخوان های باستانی نشان داده اند افرادی که به این زبان اصلی سخن می گفتند، در جایی در جنوب کوه های قفقاز واقع در آسیای غربی زندگی می کرده اند.

به گزارش پورتال یو سی (شما می توانید)، زبان های مختلف نیز همانند بسیاری از گونه های بیولوژیک، در طول زمان تکامل پیدا کرده و متنوع می شوند. امروزه تقریباً سه میلیارد نفر در جهان به زبان های هندواروپایی (مانند انگلیسی، اسپانیایی، هندی و نپالی) سخن می گویند. حالا نتایج یک پژوهش که گزارش آن در مجله نیو سانتیست منتشر شده، نشان می دهد تمامی این زبان ها از یک جد مشترک نشات گرفته اند. این زبان قدیمی منسوخ شده که پروتو – هندو – اروپایی (Proto-Indo-European) یا به اختصار PIE نامیده می شود، حدود 5500 تا 9000 سال قبل در جایی از اوراسیا مورد تکلم بوده و مردم به آن زبان سخن می گفتند.

دو نظریه پایه در مورد منشاء این زبان اصلی وجود دارد. مطابق این دو نظریه، سرزمین مادری PIE یا در استپ غربی اوراسیا واقع در شمال کوه های قفقاز واقع بوده یا در هلال حاصلخیز یا Fertile Crescent واقع در غرب آسیا که اولین بار کشاورزی از آنجا توسعه یافت، قرار داشته است. آنچه مسلم است اینکه زبان هندواروپایی در هر دو این نواحی تکلم می شده است. این نشان می دهد که ساکنان باستانی کوه های قفقاز که مابین این دو ناحیه قرار داشته اند، چه بسا سرنخ های مهمی را در این رابطه در اختیار ما قرار دهند.

برای بررسی این موضوع، وولفگانگ هاک از بخش «علوم تاریخ بشری جینا» موسسه ماکس پلانک آلمان همراه با همکارانش، DNA چهل و پنج انسان باستانی را که مابین سال های 3200 تا 6500 سال قبل، در منطقه قفقاز زندگی می کردند، مورد بررسی قرار دادند.

DNA باستانی مورد بررسی قرار گرفته نشان می دهد که ژن ها (و مردم آن زمان) طی 6500 سال قبل، در کوه های قفقاز در حرکت بوده اند، اما جهت این حرکت عمدتاً یک طرفه و از جنوب به شمال بوده است.

افرادی که 6500 سال قبل در بخش شمالی کوه زندگی می کردند، دارای ژن هایی بودند که به ژن های از پیش کشف شده در کشاورزان ماقبل تاریخ ساکن شمال شرقی هلال حاصلخیز واقع در غرب ایران شباهت داشت. علاوه بر این، این امضای ژنتیک «کشاورزان ایرانی»، تا استپ اوراسیا نیز امتداد پیدا می کرد.

اگر در 6500 سال قبل، ژن ها از مسیر کوه های قفقاز به شمال و متعاقباً به استپ اوراسیا منتقل شده اند، این احتمال وجود دارد که همین اتفاق برای زبان ها نیز افتاده باشد. بنابراین محققان نتیجه گرفتند که چه بسا سرزمین مادری PIE در جنوب کوه ها قرار داشته است. پاول هگارتی – زبان شناس – که گرچه در بخش علوم تاریخ بشری جینای موسسه ماکس پلانک مشغول بکار است، ولی در این تحقیقات دخیل نبوده است، می گوید: «این نتیجه گیری کاملاً منطقی است».

وی با اشاره به مطالعات به چاپ رسیده در سال 2015 که نشان می دهند ساکنان ماقبل تاریخ استپ اوراسیا با کشاورزان باستانی ساکن هلال حاصلخیز دارای پیوندهای ژنتیک هستند، می گوید: «اکنون کاملاً واضح شده که جهت این انتقال، از جنوب به شمال بوده است.»

با این وجود، تحقیق جدید برخلاف جهت آب شنا می کند؛ چرا که طی سال های اخیر این نظر که سرزمین مادری PIE استپ اوراسیا بوده، برای خود جایگاه ثابتی پیدا کرده و بعید به نظر می رسد به این زودی ها بتوان تغییری در آن ایجاد کرد.

منابع

خبر علمی «زبان های هندواروپایی از کجا آمده اند؟» توسط هیئت تحریریه خبر پورتال یو سی (شما می توانید) با استناد به New Scientist و مجله دانشمند، ترجمه، تدوین و نگارش شده است.