باکتری چیست؟

باکتری ها موجوداتی ریز و میکروسکوپی هستند که در همه جا یافت می شوند. از طریق تقسیم سلولی تولید مثل می کنند، به عبارت دیگر آنها از وسط شکاف بر می دارند و دو نیم می شوند. در این نوع تولید مثل، ماده وراثتی، مضاعف و تقسیم می شود.

تعداد آنها در شرایط مناسب به سرعت افزایش می یابد. یک باکتری پس از 20 دقیقه به دو باکتری و پس از 40 دقیقه به چهار باکتری تبدیل می شود. تعداد آنها با گذشت دو ساعت به 64 عدد می رسد. به این ترتیب پس از 24 ساعت از یک باکتری، 4,000,000,000,000 باکتری به وجود می آید.

اگر تکثیر باکتری ها به همین ترتیب ادامه پیدا کند، وزن باکتری های تولید شده ظرف 72 ساعت، 33 هزار برابر وزن کره زمین می شود. البته عملاً چنین امری غیر ممکن است؛ زیرا در این صورت آب و مواد غذایی به زودی در محیط زندگی آنها تمام می شود و دیگر نمی توانند تولید مثل کنند. علاوه بر این، وقتی جمعیت باکتری ها زیاد می شود، آنها موادی مانند اسید، الکل و… تولید می کنند که برای خودشان مضر است و موجب کاهش میزان تولید مثل و افزایش میزان مرگ و میرشان می شود.

باکتری را در خاک، هوا، آب، بدن موجودات زنده و حتی درون پیکر سایر میکروب ها می توان یافت.

انواع

بطورکلی آنها به سه شکل مختلف یافت می شوند. برخی کروی شکل هستند و کوکوس نام دارند. به باکتری هایی که شکل میله ای دارند، باسیل و به آنهایی که مارپیچی شکل هستند، اسپیریل گفته می شود.

اثرات مثبت و منفی باکتری ها

عده ای از باکتری ها زیان آور و عده ای دیگر مفید هستند. باکتری ها عامل بسیاری از بیماری ها در انسان، گیاهان و جانوران می باشند. بیماری هایی مانند سل، جذام، ذات الریه، سیاه زخم، تب مالت، دیفتری، وبا، اسهال، مننژیت، مخملک، کزاز، گلو دردهای چرکی، حصبه و سیاه سرفه توسط باکتری ها پدید می آیند، از سوی دیگر، بسیاری از باکتری ها مفید هستند و اثرات مثبتی در زندگی انسان دارند.

باکتری های تجزیه کننده مواد آلی و باکتری هایی که در تهیه مواد غذایی مثل نان، چای، کاکائو و ترشی ها مورد استفاده قرار می گیرند، از نوع مفید می باشند. انواع مواد دارویی، آنتی بیوتیک ها، اسیدها، الکل ها، واکسن ها و برخی از حلال ها را می توان به کمک باکتری ها تهیه کرد.

امروزه ما از بیماری هایی که توسط باکتری ها انتقال می یابند وحشت چندانی نداریم؛ چرا که به کمک داروهای موثری مثل آنتی بیوتیک ها و واکسن ها می توانیم با باکتری ها مبارزه کنیم.

منابع

1. کتاب چرا، چطور، چگونه؟. نوشته دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال. ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز. نشر و تحقیقات ذکر. تیر 1393.