چرا داروها اشکال و فرم های مختلفی دارند؟
فرم های مختلف دارویی به این منظور هستند که مولکول های دارویی به محل های خاصی از بدن انتقال یافته و تاثیر خاص خود را بر جای گذارند.
بطورکلی دلیل اشکال مختلف داروها، عبارت است از:
- به منظور دریافت دوز صحیح دارو
- محافظت از دارو بطور مثال قرص های روکش دار یا آمپول ها
- محافظت در مقابل اسید معده
- پوشش طعم یا بوی نامطبوع دارو
- دارورسانی هدفمند به بافت های بدن
- تجویز داروها به صورت آهسته رهش و کنترل شده به منظور عملکرد بهینه دارو
- استعمال دارو به صورت داخل مقعدی یا واژینال
- استفاده از ابزار مناسب برای ورود داروهای نامحلول در بدن
دسته بندی داروها
انواع فرم فیزیکی داروها:
- جامد
- نیمه جامد
- گازی
- مایع
انواع روش های تجویز:
- خوراکی
- موضعی
- داخل مقعدی
- تزریقی
- واژینال
- استنشاقی
- چشمی
- گوشی
اشکال دارویی جامد، فرم فشرده دارو به صورت خوراکی و به شکل گرد، بیضی یا مربعی می باشند. این فرم دارو، با روش قالب گیری یا فشرده سازی تهیه می شود.
قرص ها
قرص ها، فرم خوراکی دارو هستند که معمولاً کروی شکل بوده و از ترکیب یک یا چند دارو و افزودنی تشکیل شده است.
قرص های جوشان
قرص های جوشان، قرص های بدون پوششی هستند که عموماً حاوی ذرات اسید مانند اسید سیتریک و اسید تارتاریک و کربنات یا بی کربنات هستند که به سرعت با آب واکنش نشان می دهند و دی اکسید کربن آزاد می کنند. این قرص ها باید قبل از مصرف در آب حل شوند، برای این منظور باید بسیار سریع در آب پراکنده و حل شوند و طعم مطبوعی داشته باشند.
قرص های جویدنی
این قرص، به شکلی تهیه شده که قبل از بلع، قابل جویدن باشد. این قرص ها بیشتر برای کودکان مورد مصرف قرار می گیرند، مانند محصولات ویتامین ها.
کپسول ها
کپسول، فرمی از دارو است که در محفظه ژلاتینی قرار دارد. دو نوع کپسول وجود دارد که عبارتند از:
- کپسول با پوسته سخت: معمولاً برای داروهای جامد و پودری استفاده می شود.
- کپسول با پوسته نرم: برای مواد موثره محلول در روغن استفاده می شود.
پمادها
پمادها، فرم نیمه جامد و چرب دارو هستند که برای مصرف پوستی، مقعدی یا مخاط بینی استفاده می شوند.
معمولاً پایه این فرم دارو، فاقد آب است و با ترشحات پوست نیز مخلوط نمی شود. پمادها به عنوان نرم کننده و برای استعمال روی پوست مورد استفاده قرار می گیرند.
کرم ها
کرم ها، فرم نیمه جامد هستند که به صورت ترکیب روغن و آب می باشند. انواع کرم ها عبارتند از:
- کرم های محلول روغن در آب: که ترکیبی از قطرات کوچک چربی پراکنده در آب می باشند. استفاده از کرم های روغن در آب، بسیار راحت است. چرا که آنها چربی کمتری دارند و با استفاده از آب به آسانی شسته می شوند.
- کرم های محلول آب در چربی: این کرم ها، از ترکیب قطرات کوچک آب منتشر شده در چربی تهیه می شوند. استفاده از کرم های مخلوط آب در چربی، دشوارتر است اما بسیاری از داروهایی که به شکل کرم هستند، با آب ناسازگار بوده و نسبت به کرم های چربی در آب، راحت تر منتشر می شوند. کرم های مرطوب کننده آب در چربی، با ایجاد سدی از چربی، پوست را مرطوب کرده و مانع از دست رفتن آب از خارجی ترین لایه پوست می شوند.
روغن ها
روغن ها، به حالت مایع هستند که برای استفاده پوستی تولید می شوند. این روغن ها، محلول های الکلی یا روغنی و یا به حالت امولسیون می باشند. اغلب این داروها روی پوست مالیده می شوند. اما چنین روغن هایی نباید برای پوست های آسیب دیده استفاده شوند.
لوسیون ها
این محصولات به صورت مایع، برای استعمال خارجی تهیه شده و مورد استفاده قرار می گیرد.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «چرا داروها اشکال و فرم های مختلفی دارند؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله Dosage Forms، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
