تفاوت خطا و قصور در پزشکی

تمام آسیب های پزشکی در اثر سهل انگاری به وجود نمی آیند. در حقیقت بیشتر آسیب های پزشکی در اثر ریسک طبیعی اقدامات پزشکی یا خطاهای سیستمی ایجاد می شوند که با ایجاد ترس از قوانین انضباطی به راحتی قابل پیشگیری نیستند.

در این مقاله شما می توانید با تفاوت بین عوارض ناخواسته، قصور و خطای سیستم پزشکی آشنا شوید.

مفهوم عوارض ناخواسته و قصور در پزشکی
تفاوت بین عوارض ناخواسته و قصور، یک مفهوم ضروری است که باید مشخص شود. عارضه ناخواسته عبارت است از آسیبی که در جریان طبیعی درمان یک بیماری به وقوع می پیوندد. به عنوان مثال بیمار الف دچار بیماری پنومونی (ذات الریه) بوده و آنتی بیوتیک X برای او تجویز شده است. بیمار به شکل غیر قابل پیش بینی، به آنتی بیوتیک مذکور، واکنش آلرژیک نشان داده، دچار نارسایی کوتاه مدت کلیه شده و در بیمارستان بستری می شود. این اتفاق عارضه ای ناخواسته است و قصور محسوب نمی شود.

قصور به معنای کوتاهی در ارائه استانداردهای پزشکی یا به عبارتی دیگر ارائه خدمات زیر خط استاندارد است. در ادامه مثال بالا اگر آلرژی بیمار به آنتی بیوتیک X توسط بیمار بیان می شد و پزشک به آن بی توجهی کند، قصور پزشکی روی داده است.

مفهوم خطای سیستمی و قصور در پزشکی
تفاوت بین قصور و خطای پزشکی، یک مفهوم مهم دیگر است که باید به وضوح مشخص شود. چنانچه در بالا ذکر کردیم، قصور به معنای ارائه خدمات پزشکی زیر خط استانداردهای تعیین شده است. به عنوان مثال، در صورتی که مراقبت پزشکی لازم برای اختلال کلیه، دیالیز باشد ولی تجویز نشود، به معنای قصور پزشکی خواهد بود.

از طرف دیگر، خطای پزشکی – خطای ساده انسان در یک موقعیت خاص – است زیرا بدون تعمد صورت می گیرد. انسان ها هر از گاهی مرتکب اشتباهات ناخواسته ای می شوند. به عنوان مثال در هنگام طبخ غذا، شکر را با نمک اشتباه می گیرند. در هنگام سوخت گیری هواپیما، مخزن اکسیژن را با نیتروژن اشتباه می گیرند، یا در هنگام تجویز دارو 1.5 میلی گرم را با 15 میلی گرم یا 15 میکروگرم اشتباه می گیرند. این یک اشتباه در تصمیم گیری یا قصور نیست، بلکه از آن به عنوان خطای سیستمی یاد می شود.

یک سازماندهی خوب، خطای انسانی را تشخیص می دهد و اقدامات لازم را در مقابل آن در نظر می گیرد. دست اندرکاران مشغول به کار در مراکز بهداشتی، گاهی در خواندن دستخط اشتباه می کنند. در واقع، انسان جایز الخطا است! اگرچه یک سیستم بهداشتی خوب می تواند با تجویز کامپیوتری دارو از بروز چنین اشتباهاتی پیشگیری کند. مثال دیگر از رعایت مسائل امنیتی، بستن دستبند نام روی دست بیمار است که مانع اشتباه گرفتن بیماران با نام های مشابه می شود.

بخش ناچیزی از آسیب های پزشکی در اثر قصور به وقوع می پیوندند. بیشتر آنها نتیجه خطای سیستمی یا ریسک ذاتی دانش تجربی پزشکی هستند. بنابراین از نظر منطقی، جبران چنین جراحاتی بر عهده مراکز بهداشتی نیست، زیرا این مراکز تنها متعهد به جبران قصور پزشکی هستند. در واقع از آنجایی که خطاهای پزشکی عمدی نیستند، با بهبود سیستم، سعی در به حداقل رساندن آنها می شود. در حالی که قصور پزشکی از طریق روال قانونی، قابل بررسی است.

لازم به ذکر است که با سرزنش افراد و یا کنار گذاشتن فرد خاطی، احتمال تکرار خطاهای پزشکی کاهش نخواهد یافت.

[toggle title=”برای مشاهده منابع اینجا کلیک کنید.” state=”close” ]

مقاله علمی و آموزشی «تفاوت خطا و قصور در پزشکی»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله David H Sohn در مجله بین المللی پزشکی (International Journal of General Medicine) ترجمه شده توسط مجله سلام سلامت به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.

[/toggle]