داروهای مجاز و غیر مجاز در دوران بارداری

به عنوان اصلی کلی، داروها در حاملگی زمانی باید استفاده شوند که ضروری باشند و باید در حداقل دوز بکار برده شوند. هر دارو یا ماده شیمیایی که مادر مصرف می کند، به مقادیر مختلف می تواند از جفت عبور کند و به جنین برسد، مگر آنکه در حین عبور از بین برود یا تغییر ماهیت دهد.

انتقال مواد از مادر به جنین و برعکس از هفته پنجم بارداری شروع می شود. تقریباً تمام داروهای مصرف شده توسط مادر به استثنای یون های ارگانیک بزرگ مانند هپارین و انسولین به جنین منتقل می شوند، اما سرعت انتقال و غلظت آنها در جنین متفاوت است.

داروها فقط توجیه کننده 2 تا 3 درصد از نقص های تولد هستند، در حالی که اکثر نقص های تکاملی، علت ناشناخته و در 25 درصد موارد، علل ژنتیکی دارند. در این مقاله شما می توانید با مصرف داروهای مجاز و غیر مجاز در دوران بارداری آشنا شوید.

در طول ایام بارداری، آنچه مهم می باشد روز 35 تا 75 بعد از آخرین سیکل عادت ماهانه است. تجویز داروها در اوایل این دوره، اعضایی مانند قلب یا لوله عصبی را درگیر می سازد در حالی که اواخر این دوره گوش و کام مبتلا می شود. می توان گفت، عوارض داروها خود را به شکل ناهنجاری های تشریحی نمایان می کند. بنابراین از نظر زمان به وجود آمدن ناهنجاری، سه ماهه اول بارداری پُرخطرترین دوران است، هر چند در بقیه دوران بارداری نیز جنین از تاثیرات سوء دارو در امان نیست.

مادران باردار باید از درمان با داروهای OTC (بدون نسخه) در سه ماهه اول بارداری اجتناب کنند مگر اینکه دلیل قانع کننده ای برای آن وجود داشته باشد. همچنین باید تا حد امکان، از تجویز فرآورده های مخلوط و ترکیبی اجتناب شود، یعنی فرآورده های حاوی یک دارو ترجیح داده می شوند.

اغلب داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک، ایندومتاسین و پیروکسیکام در سه ماهه اول و دوم بارداری در صورت نیاز به مقدار کم قابل استفاده هستند، اما در سه ماهه سوم نباید مورد مصرف قرار گیرند.

ویتامین ها با مقادیر مجاز قابل مصرف هستند ولی در صورت مصرف با مقادیر زیاد در گروه ترکیبات خطرناک در دوران بارداری قرار می گیرند. مشتقات ویتامین آ (A) نظیر ایزوترتینوئین جزو داروهای تراتوژن (آسیب زا) محسوب می شوند.

داروهای حاوی آسپرین با مصرف مقادیر زیاد و طولانی در گروه داروهای خطرناک قرار دارند، ولی با مصرف مقادیر کم و دوره درمانی کوتاه مدت بندرت مشکل زا هستند. البته باید دقت داشت، مصرف آسپرین در زمان نزدیک به زایمان ممکن است سبب بسته شدن مجرای شریانی جنین در رحم شود.

به خانم های حامله باید در مورد استفاده کردن از شامپو لیندان برای درمان شپش هشدار داد، زیرا لیندان می تواند از پوست دست مادر جذب شود.

با توجه به احتمال بروز برخی عفونت ها در دوران بارداری باید آگاه بود که داروهایی مثل پنی سیلین، سفالوسپورین نسل اول، دوم و سوم و اریترومایسین را به راحتی می توان در دوران بارداری استفاده کرد و از بقیه آنتی بیوتیک ها هم بر حسب شرایط مادر باردار و جنین وی باید تصمیم گیری کرد.

فراموش نکنید، به دلیل محدود بودن اطلاعات درباره اثرات داروها روی جنین به دنبال مصرف آنها در دوران بارداری، به عنوان یک اصل کلی باید از مصرف داروها در دوران بارداری اجتناب شود. مصرف اغلب داروها در دوران بارداری می تواند عوارض کوتاه مدت یا بلندمدتی روی جنین ایجاد کند، اما نوع و شدت این عوارض به نوع دارو و شکل دارویی آن یا طول مدت مصرف دارو و عمر جنین و مراحل رشد آن بستگی دارد.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «داروهای مجاز و غیر مجاز در دوران بارداری»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مصاحبه با دکتر کاوه سالارمند – داروساز – از روزنامه جام جم، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.