ادعای ساخت ماده ای ابررسانا در دما و فشار نزدیک به معمول با تشکیک فیزیکدانان روبرو شد

ادعای کشف ماده ای ابررسانا که می تواند در شرایط فشار معمول و دمای نه چندان سرد، جریان الکتریکی را بدون مقاومت عبور دهد، مثل بمب در جامعه فیزیک صدا کرد. این ادعا که حدود یک و نیم ماه پیش طی پیش مقاله ای به قلم دو فیزیکدان هندی مطرح شد، موجی از تلاش های بین المللی را برای تکرار و راستی آزمایی این آزمایش به راه انداخت؛ اما هر روز پژوهشگران مستقل بیشتری نسبت به این ادعا و ویژگی های مطرح شده در پیش مقاله به دیده ظن و تردید می نگرند که آثار آن را به وضوح می توان در شبکه های اجتماعی دید.

به گزارش پورتال یو سی (شما می توانید)، پراتاپ رایچودهوری (Pratap Raychaudhuri) پژوهشگر فیزیک دمای پایین در انستیتو تحقیقات بنیادی بمبئی هند می گوید: «این همه پژوهشگر که معمولاً هرگز روی پلتفرم خاصی برای بحث و جدل جمع نمی شوند، این بار برای بررسی ادعای این ابررسانای فوق گرم در فسیبوک حاضر شده اند.» رایچودهوری که خودش گروه مباحثه را در فیسبوک راه اندازی کرده بود، ادامه می دهد: «این پدیده، نمایشی تمام عیار از مکانیسم خود تصحیح گر علم است که موشکافانه و بی رحمانه، هر ادعایی را مورد بررسی قرار می دهد. البته نباید فراموش کرد که انتشار آنلاین پیش مقاله قبل از ارسال به نشریات علمی و به راه انداختن مباحثه آزاد در مورد آن، به بررسی هرچه بهتر موضوع کمک می کند.»

پیش مقاله اصلی روز 23 جولای گذشته در پایگاه اینترنتی arXiv منتشر شد. دو کومار ثاپا (Dev Kumar Thapa) و آنشو پاندی (Anshu Pandey) که در انستیتو علوم هند (IISc) واقع در بنگلور به پژوهش مشغول هستند، در این پیش مقاله به توضیح ترکیبی از طلا و نقره پرداخته بودند که تحت فشار محیط و در دمای 37- درجه سلسیوس به ابررسانایی می رسید. بسیاری از مواد ابررسانای شناخته شده تاکنون در دماهای بسیار پایین و تحت فشارهای بسیار زیاد به این ویژگی می رسند؛ بطوریکه بیشتر آنها در دمای نزدیک به صفر کلوین ابررسانا می شوند. گرمترین ابررسانایی مشاهده شده تاکنون سال 2015 در دمای 70- درجه سلسیوس و تحت فشار به شدت بالا شکل گرفته است. (البته همان گروه به تازگی ادعا کرده اند که توانسته اند ابررسانای گرمی را در دمای 58- درجه سلسیوس ولی تحت فشار به غایت بالا بسازند. ادعای آنها هنوز تایید نشده است.)

بدیهی است ادعای کشف ابررسانایی که در شرایط معمول آزمایشگاهی بتوان آن را ساخت، هر پژوهشگری را جذب می کند. آزمایشگاه های متعددی در سراسر جهان برنامه های معمول خود را متوقف کردند تا بتوانند در اسرع وقت، ادعای پژوهشگران هندی را بررسی کنند و این ماده را در آزمایشگاه خود بسازند. البته این تلاش ها بسیار کُند و پُر چالش بود، زیرا در پیش مقاله هندی ها به جزئیات لازم برای ساخت ترکیب طلا – نقره اشاره ای نشده بود و ثاپا و پاندی هم هر گونه درخواست برای به اشتراک گذاری نمونه های ساخته شده را رد می کردند. به این ترتیب، پس از حدود دو هفته، رویکرد جامعه علمی نسبت به این ادعا تغییر کرد.

ثاپا و پاندی به خبرنگاران گفته اند که مقاله آنها در نشریه ای علمی تحت داوری است و تا زمان انتشار آن، نه اطلاعات جدیدی منتشر می کنند و نه به انتقادها یا سوالات دیگر پژوهشگران پاسخ می دهند. به گفته پاندی، از چند گروه پژوهشی مستقل درخواست شده تا نتایج آزمایشگاهی آنها را بررسی و تایید کنند. به هر حال وقتی پای کشفی انقلابی به ارزش میلیاردها دلار در میان باشد، کمتر کسی حاضر می شود از خیر منافع مالی آن بگذرد و جزئیات را رایگان در اختیار همگان قرار دهد.

مهم ترین انتقاد وارد به پیش مقاله ثاپا و پاندی را برایان اسکینر (Brian Skinner) فیزیکدان نظری در MIT مطرح کرده است. او که به خاطر هیاهوی خبری مطرح شده در باب این کشف انقلابی به موضوع علاقه مند شد، مقاله ثاپا و پاندی را مطالعه کرد و مورد عجیبی را در یکی از نمودارهای آن یافت. در این نمودار، رفتارهای نویز زمینه در چند حالت آزمایشگاهی مختلف تکرار شده بود و این در حالی است که نویز زمینه، رفتاری تصادفی دارد. هر چند الگوهای تکرار شونده در نویز زمینه لزوماً به معنی دستکاری در داده ها نیست، اما پاسخ ندادن نویسندگان مقاله به این موضوع، تشکیک گسترده ای را به همراه داشته است؛ بطوریکه برخی از آزمایشگاه ها به دنبال کشف این الگوهای تکرار شونده، تلاش های خود را برای تکرار و راستی آزمایی این ادعا متوقف کرده اند.

فیزیکدانان بسیاری، منتظر مشخص شدن نتایج داوری مقاله ثاپا و پاندی و انتشار جزئیات پژوهش آنها هستند تا وضعیت نهایی این ادعا مشخص شود.

منابع

خبر علمی «ادعای ساخت ماده ای ابررسانا در دما و فشار نزدیک به معمول با تشکیک فیزیکدانان روبرو شد» توسط هیئت تحریریه خبر پورتال یو سی (شما می توانید) با استناد به Nature و Scientific American و مجله دانستنیها، ترجمه، تدوین و نگارش شده است.