چرا ماه شکل‌های مختلفی دارد؟

کره ماه در مداری به دور سیاره زمین گردش می‌کند و پیمودن این مدار، یک ماه طول می‌کشد. کره ماه به دور محور خود نیز می‌چرخد و این چرخش هر بار 27 روز و 7 ساعت و 43 دقیقه به طول می‌انجامد. پیمودن مدار و چرخش ماه تقریباً در مدت ثابتی انجام می‌گیرد و به همین علت است که ما از زمین همیشه فقط یک طرف ماه را می‌بینیم.

کره ماه برخلاف خورشید از خود نوری ندارد و اینکه درخشان به نظر می‌رسد به خاطر آن است که نور خورشید را به سوی ما منعکس می‌کند. وقتی که کره ماه به دور سیاره زمین گردش می‌نماید، قسمت‌های مختلفی از آن از خورشید روشنایی می‌گیرند. گاهی از اوقات، تمام صورت مرئی ماه از کره زمین روشن دیده می‌شود و گاهی هم فقط قسمتی از قرص ماه را روشن می‌بینیم.

صور ماه

مردم با مشاهده هر حالت، اظهار می‌دارند که «ماه در آسمان، چهره‌اش را عوض می‌کند.» این تغییر حالت‌های ماه را نمودها یا صور ماه می‌نامند و معنایش این است که ما فقط قسمت‌هایی از ماه را می‌بینیم.

هر دوره از صور ماه با ماه نو شروع می‌شود و ماه نو زمانی است که ماه در فاصله میان زمین و خورشید قرار می‌گیرد و در این حالت، مرئی نیست. سپس، آن سوی ماه که رو به زمین است، آرام آرام در اثر نور خورشید روشن می‌شود.

بخش روشنایی گرفته ماه به برش بسیار نازک و خمیده‌ای از یک دایره شباهت دارد و آن را هلال ماه نو می‌نامند. قسمت روشنایی گرفته ماه آنقدر بیشتر می‌شود که به صورت یک نیم دایره دیده خواهد شد و آن را تربیع اول می‌گویند.

هنگامی که تمام چهره ماه در نتیجه تابش نور خورشید روشن شود، آن را بدر یا ماه شب چهارده می‌خوانند. از این به بعد، روز به روز از روشنایی چهره درخشان ماه کاسته می‌شود تا اینکه به تربیع دوم می‌رسیم.

پایان این دوره، یک هلال ماه نو است که به ماه جدید بعدی مبدل خواهد گشت. تمامی این دوره، از یک ماه نو تا ماه نو بعدی، فقط 29.5 روز طول می‌کشد.

منابع

1. کتاب به من بگو چرا و چگونه. نوشته آرکادی لئوکوم. ترجمه سعید درودی. انتشارات بهزاد. سال 1391.