چرا قله کوه سردتر است؟

بعضی از افراد فکر می کنند چون قله کوه به خورشید نزدیک تر است، پس باید هوای آنجا گرم تر باشد. اما این درست نیست.

هوای اطراف ما یا جو، لایه های متعددی دارد. پایین ترین لایه که ما در آن زندگی می کنیم، تروپوسفر است. هرچه در تروپوسفر بالاتر برویم هوا سردتر می شود.

اتمسفر از چندین لایه تشکیل شده است که هر کدام با لایه های دیگر تفاوت دارند. لایه های اصلی اتمسفر سیاره ی زمین عبارتند از: تروپوسفر، استراتوسفر، یونوسفر. این لایه ها روی هم پوششی به ضخامت چند صد کیلومتر را در اطراف سیاره ی زمین به وجود آورده اند.

تروپوسفر لایه ی پایینی اتمسفر زمین است و همان لایه ای است که ما در آن زندگی می کنیم. ارتفاع تروپوسفر از سطح زمین تقریباً 12 کیلومتر است. ابزارهایی که با بالن برای اندازه گیری علمی به بالای این لایه فرستاده شده اند، ثابت کرده اند که درجه ی حرارت بطور پیوسته کاهش می یابد. هر قدر که به قسمت های بالاتر تروپوسفر برویم، از دمای آن بیشتر کاسته می شود و در ارتفاعات بالایی تا 60 درجه ی سانتی گراد زیر صفر پایین می آید. به همین علت است که وقتی از یک کوه بالا می رویم، در حقیقت مثل این است که در داخل لایه ی تروپوسفر بالا رفته ایم.

به این ترتیب، کوهی که 1500 متر ارتفاع دارد، درجه ی حرارت قله اش ممکن است هفت درجه پایین تر از درجه حرارت دامنه اش باشد. حالا در نظر بگیرید کوه هایی در کره ی زمین وجود دارند که ارتفاع شان از هفت تا هشت هزار متر هم بیشتر است؛ پس نباید تعجب کنید که برف موجود در بعضی از قله ها هیچ وقت آب نمی شود. در آخرین نقطه ی تروپوسفر دما به 70 درجه ی سانتی گراد زیر صفر می رسد.

هوایی که در مجاورت سطح زمین قرار دارد، همیشه گرم تر از هر جای دیگر است. علت این موضوع آن است که نور خورشید سطح زمین را گرم می کند و زمین نیز گرمایی از خودش تولید می نماید که باعث گرم شدن هوا می گردد. البته خورشید اتمسفر زمین را مستقیماً گرم نمی کند.

برای درک این مطلب، ابتدا باید بدانیم که خورشید چگونه زمین را گرم می کند. خورشید مستقیماً به زمین گرما نمی دهد. گرمای خورشید پس از عبور از لایه های جو است که به زمین می رسد. زمین این گرما را جذب کرده و سپس آن را بیرون می دهد و هوای اطرافش را گرم می کند. لایه های زیرین به سطح زمین نزدیک تر بوده و برای همین است که گرم تر هستند. هرچه از سطح زمین دورتر شویم، حرارت ناشی از زمین کمتر شده و به همین دلیل قله کوه ها سردتر از مناطق کم ارتفاع است.

در لایه ی موسوم به یونوسفر هوا بسیار رقیق است و اتم ها و مولکول ها در معرض بمباران تشعشعات خورشید قرار دارند. در ارتفاع 90 کیلومتری سطح زمین، درجه ی حرارت بسیار زیاد است و در روز، به 1650 درجه ی سانتی گراد می رسد!

منابع

مقاله علمی و آموزشی «چرا قله کوه سردتر است؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب های به من بگو چرا و چگونه، نوشته ی آرکادی لئوکوم و ترجمه سعید درودی از انتشارات بهزاد، منتشر شده در 1391 با شابک 8-57-5959-964 و بخوانید و بدانید، ویراستار بی تو ساگال و ترجمه سپیده عندلیب و حسین یاسینی از انتشارات پیکان، منتشر شده در اسفند 1384 با شابک 3-72-6229-964-978 به عنوان منابع اصلی مورد استفاده قرار گرفته اند.

نمایش بیشتر

‫8 دیدگاه

  1. سلام دوستان گرامی
    در ادامه بحث قبلیم میخواهم به این مطلب اشاره کنم که ادیسون مخترع لامپ بعد از صدها مرتبه تکرار و تمرین آخر به این موضوع پی برد که سوختن رشته سیم برقی در داخل محفظه شیشه ای تنها وجود هواست به همین دلیل محفظه شیشه ای طراحی کرد عاری از هوا بعد دو رشته سیم را بهم وصل کرد تا تنها از نورش استفاده کرد و میدانیم اگر یک روزنه ریز این محفظه پیدا کند و هوا داخل آن شود یا میسوزد یا متلاشی میگردد همچنین باید اشاره کنم که داخل محفظه شیشه ای سرد است ولی بیرون لامپ گرم آن هم بدلیل وجود اکسیژن در خارج قسمت آن است به همین دلیل هم سیم رشته ای را در وسط قرار داده اند تا به دور از گرما باشد. با تشکر

  2. سلام
    خورشید از خود گرمایی ندارد بلکه با ترکیب شدن با اکسیژن گرما حاصل می شود. به همین دلیل چون در ارتفاعات اکسیژن هوا کم می شود گرما تولید نمی شود کره مریخ دارای ذخایر آبی زیادی است ولی چون اکسیژن هوا خیلی ناچیز است دمای مریخ به 140درجه زیر صفر می رسد.

  3. سلام ببخشید هوای گرم مگه سبک تر نیست پس میره بالا پس چرا در قله ی کوه ها دما کم و هوا سرده؟ا

  4. سلام
    چرا گاهی اوقات دود حاصل از سوختن که گرمای زیادی هم داره به سمت پایین میاد ؟

  5. سلام اونطوری که من میدونم برای اینکه گاز نیتروژن از بقیه گازهای هوا نسبتا چگالی کمتری داره، پس به سمت بالا میره و از اونجایی که نیتروژن گاز سردی هستش هر چی بالاتر بریم نیتروژن بیشتر میشه و در نتیجه هوا سردتر میشه و اکسیژن کمتر به همین دلیل هم در هوای اطراف زمین تنفس سخت تر هستش

    1. سلام و تشکر از مطالب زیبایتون
      برام سوال شد شما فرمودید که نور خورشید به زمین میرسد و زمین هوا رو گرم و هر چه فاصله از زمین بیشتر شود هوا سردتر میشود سوال
      پس چرا فرمودید در 90 کیلومتری از زمین دما به 1650 درجه میرسد در صورتی که در قله کوه هوا سردتر میشود یعنی هر چه از زمین دور میشیم باید طبق فرمایشتان دما سردتر شود ولی در 90 کیلومتری دما به 1650 مدرسه
      ممنون میشم توضیح دهید
      یا علی

      1. چون توده های هوا به صورت عایق عمل می کنند پس در زمان برخورد تشعشعات خورشیدی به لایه یونیسفر درجه دما بالاتر است از داخل خود یونیسفر چون به صورت عایق عمل میکند و همه تشعشعات به زمان بیشتری نیاز دارند تا وارد توده شوند پس در نتیجه مطمئنا برخورد صد عدد توپ بهت درد بیشتری داره تا اینکه یه چادر زنونه جلوت بگیری

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب مشابه

دکمه بازگشت به بالا