چرا آهن زنگ می زند؟

اگر قطعه ای از آهن را چند روز در محل نمناکی بگذارید، پوششی از زنگ روی آن را می گیرد. انگار که فردی آمده و آن قطعه را به رنگ قرمز، رنگ آمیزی کرده است.

زنگ چیست؟

زنگ عبارت است از «اکسید آهن» و زمانی به وجود می آید که آهن در نتیجه همنشینی با اکسیژن آب «می سوزد». پس اگر در هوا رطوبتی نباشد یا در محل نگهداری آهن، نم یا آبی وجود نداشته باشد، اکسیژن آب هیچ وقت وجود نخواهد داشت تا در نتیجه آن زنگ زدگی به وجود آید.

چرا آهن و فولاد زنگ می زنند؟

زمانی که یک قطره باران روی صفحه تمیزی از آهن فرو می‌چکد، این قطره مدت زمان کوتاهی به همان حالت اولیه خودش باقی خواهد ماند. پس از گذشت مدتی، آهن و اکسیژن آب با یکدیگر پیوند برقرار می کنند. به این ترتیب ماده ای به وجود می آید که شیمیدان ها آن را «اکسید آهن» و مردم عادی آن را «زنگ» می نامند. سپس مشاهده خواهیم کرد که قطره باران مورد بحث رنگ قرمزی به خودش گرفته است و دانه‌های زنگ در درونش به حالت شناور درآمده‌اند.

آنگاه بعد از اینکه آب تبخیر شد، زنگ نیز فرو می‌نشیند و آن رنگ قرمز را روی سطح آهن از خود به جای می‌گذارد.

وقتی زنگ زدگی به وجود آمد، حتی در هوای خشک هم به گسترش و پیشروی ادامه می دهد. زیرا لکه های زنگ، رطوبت هوا را مثل آهنربایی که یک قطعه آهن را به خود جذب می کند، به سوی خودشان می کشانند. از این رو، شروع فرآیند زنگ‌زدگی را آسان‌تر می‌توان پیشگیری کرد تا اینکه بخواهیم پس از به وجود آمدن آن، جلوی گسترش را بگیریم.

آهن و فولاد از اجسامی هستند که برای مدت زیادی ممکن است نگهداری شوند. بنابراین، جلوگیری از زنگ زدن آنها مسئله ای است که اهمیت فراوانی دارد.

گاهی از اوقات، آهن و فولاد را رنگ می کنند یا بعضی وقت ها قطعات آهنی یا فولادی را با یک لایه شفاف پلاستیکی می پوشانند، تا از تماس مستقیم رطوبت با آنها و در نهایت زنگ زدگی جلوگیری شود.

حالا اگر با اجسام بزرگتری مواجه باشید، به عنوان مثال چنانچه بخواهید ناوهای جنگی که اکنون دیگر مورد استفاده نیستند را از دست زنگ زدگی نجات دهید چه باید بکنید؟

دولت انگلستان این مشکل را با به کار بردن ماشین های رطوبت گیر حل کرده است. این ماشین‌ها طوری کار می‌کنند که پیوسته هر گونه رطوبتی که در اتاقک‌های ناوهای جنگی به وجود می‌آید، را می‌مکند و هوای خشک را جایگزین آن می‌کنند. به این ترتیب، ماشین‌های رطوبت‌گیر هیچ وقت اجازه نمی‌دهند که در اتاقک‌های ناوهای جنگی کوچکترین نشانه‌ای از زنگ یا زنگ‌زدگی به وجود آید.

منابع

1. کتاب به من بگو چرا و چگونه. نوشته آرکادی لئوکوم. ترجمه سعید درودی. انتشارات بهزاد. سال 1391.