درمان پارگی منیسک
زانو بوسیله یک دیسک C شکل به نام منیسک محافظت می‌شود. منیسک مانند یک ضربه‌گیر در لبه‌های بیرونی و درونی زانو قرار گرفته و به حفظ تعادل وزن در سراسر زانو کمک می‌کند. آسیب یا پارگی در منیسک می‌تواند مانع عملکرد طبیعی زانو شود و همراه با درد، تورم و سفتی باشد. اگر پارگی منیسک درمان نشود می‌تواند به بی‌ثباتی زانو، عدم توانایی حرکت زانو و درد مداوم منجر شود.
شما می‌توانید با کمک مراحل زیر به درمان منیسک از طریق مراقبت از خود، ورزش، دارو و یا ترکیبی از این سه بپردازید.
1) شناخت وضعیت خود
پارگی منیسک شایع‌ترین مصدومیت زانو است. اگر فکر می‌کنید شما نیز گرفتار این موضوع هستید بیایید با علائم و نشانه‌های پارگی منیسک آشنا شویم:
- شنیدن صدا از زانو: اگر در انجام فعالیت‌های مربوط به زانو صدای تق تق شنیدید؛ چند دقیقه زانو را ثابت و صاف نگه دارید و سپس آن را خم کنید. اگر با چند بار خم کردن زانو، دوباره صدای تق تق به گوش‌تان رسید، شاید نشانه‌ای از مشکل در زانو باشد.
- تورم و سفتی: مایعات موجود در زانو به حرکت آن کمک می‌کند. اگر منیسک پاره شود یک تجمع بیش از حد مایعات در زانو ساخته و متورم می‌شود. سپس تورم خشک شده و سختی در حرکت مفاصل زانو و کاهش حرکت زانو را در پی خواهد داشت.
- درد: تورم و سفتی با درد همراه می‌باشد. بویژه زمانی که فشار روی زانو بوده یا در حال حرکت هستید. شما ممکن است به دلیل درد قادر به خم کردن زانو خود نباشید. حتی ممکن است زانو قفل و بی‌حرکت شود.
شاید در یک حادثه، زانو شما آسیب ببیند و با درد و تورم خفیف همراه شود. احتمالاً شما با دو تا سه هفته کاهش فعالیت‌های جسمی بهبود می‌یابید. اما اگر در انجام کارهایی مانند خم شدن، بلند کردن و چرخش، احساس درد در زانو داشتید، مشکوک به پارگی منیسک می‌باشید. افراد مبتلا به پارگی متوسط منیسک ممکن است دردهای تند و تیزی را در اطراف زانو یا در بخش مرکزی آن و بویژه هنگام خم شدن و چرخاندن پا احساس کنند. البته تشخیص نهایی و ارزیابی صدمات و آسیب وارده به زانو باید توسط پزشک انجام شود. پزشکان با چند آزمون و امتحان، عملکرد زانو را ارزیابی می‌کنند. مانند:
- هر زانو را نسبت به نشانه‌های حساسیت به لمس، بی‌ثباتی زانو، حرکت نامناسب، درد در یک منطقه خاص و ناتوانی اعمال فشار روی پا، بررسی می‌کنند.
- از اشعه ایکس برای ارزیابی التهاب در استخوان زانو استفاده می‌کنند.
- معمولاً برای تشخیص قطعی بیماری از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) استفاده می‌شود که دید بهتری از محل و شدت پارگی منیسک را همراه با رباط‌ها، تاندون‌ها و غضروف فراهم می‌کند.
- توسط ارتوپد عمل آرتروسکوپی انجام می‌شود. در این کار چند برش کوچک روی زانو داده شده و با استفاده از آرتروسکوپ که شامل دوربین با نور است بطور مستقیم پارگی منیسک مشاهده می‌شود.
2) مراقبت از خود
برای مراقبت از خود می‌توانید از روش پرایس (PRICE) استفاده کنید. روش پرایس شامل مراحل زیر است:
- حفاظت
- استراحت
- ایموبیلایزر (بی‌حرکتی و بستن)
- کمپرس یخ
- ارتفاع
1) حفاظت به این معنا می‌باشد که لازم است از آسیب بیشتر به منطقه صدمه دیده که می‌تواند منجر به عوارض جدی‌تر شود، جلوگیری کرد. بنابراین باید از اقدامات زیر اجتناب شود:
- حرارت: قرار گرفتن در معرض گرما باعث گشاد شدن عروق خونی می‌شود که می‌تواند سبب خون‌ریزی گردد. از حمام گرم، سونا، بسته‌های حرارتی و یا تماس با محیط گرم در دوران آسیب دیدگی دوری کنید.
- جنب و جوش بیشتر: برای جلوگیری از آسیب بیشتر باید محدودیت‌های خاصی در حرکات خود در نظر بگیرید.
- ماساژ: هرگونه فشار در منطقه صدمه دیده، ممکن است به آسیب بیشتر منجر شود.
2) استراحت به این معنا می‌باشد که در 24 تا 72 ساعت اول، از فعالیت خودداری کنید. استراحت کافی و مناسب برای اطمینان از بهبودی و جلوگیری از آسیب بیشتر به عضلات و بافت‌های اطراف منطقه صدمه دیده ضروری است. برخی تمرینات ورزشی می‌توانند در روند درمان مفید باشند اما پس از گذشت 72 ساعت اولیه و در حالت ایده‌آل باید تحت نظارت یک فیزیوتراپیست انجام شوند.
3) ایموبیلایزر به این معنا می‌باشد که زانو خود را ببندید. آتل و باند در زمینه ثبات و جلوگیری از حرکات غیرضروری کمک می‌کنند.
4) کمپرس یخ به این معنا می‌باشد که در طول 24 تا 72 ساعت اول پس از آسیب، روی ناحیه آسیب دیده به مدت 15 تا 20 دقیقه و با فاصله 2 تا 3 ساعت کمپرس یخ قرار دهید. البته فراموش نکنید که یخ را در حوله بپیچید و سپس روی زانو قرار دهید تا از انجماد پوستی جلوگیری شود.
قرار گرفتن در معرض دمای سرد، باعث می‌شود رگ‌های خونی باریک شوند و منجر به کاهش جریان خون و تورم در منطقه آسیب دیده می‌شود. کمپرس یخ همچنین سبب تحریک جریان مایع لنفاوی می‌شود که حامل مواد مغذی مهم به بافت‌های آسیب دیده می‌باشد. مایع لنفاوی سبب حذف مواد زائد از سلول‌ها و بافت‌ها شده و یک عامل مهم در طول فرآیند بازسازی بافت‌ها محسوب می‌شود.
5) ارتفاع به این معنا می‌باشد که هنگام نشستن یا دراز کشیدن زانوی خود را با چند بالش بالاتر از سطح زمین قرار دهید. با این کار جریان خون کاهش می‌یابد و در نتیجه تورم منطقه آسیب دیده نیز کمتر می‌شود.
درمان پزشکی
استفاده از داروهای ضد درد (مُسَکن) برای تسکین درد می‌تواند فوق العاده مفید باشد. با این حال ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. او به احتمال زیاد با توجه به شرایط شما دارو تجویز می‌کند. با این حال:
- اگر درد شَدید و تورم در زانو داشتید، کپسول سلکوکسیب 100 میلیگرم (با نام تجاری Celebrex) را دو بار در روز استفاده کنید.
- اگر به اندازه کافی خوش شانس باشید و بدون تورم تنها درد خفیف داشته باشید از استامینوفن (با نام تجاری Tylenol) هر 4 تا 6 ساعت استفاده نمایید.
- و البته اگر خدایی ناکرده! الکل مصرف می‌کنید؛ حواس‌تان باشد که برخی داروها واکنش منفی به الکل نشان می‌دهند. بنابراین مشاوره با پزشک را فراموش نکنید.
در طی 72 ساعت اول آسیب دیدگی از داروهایی مانند ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن استفاده نکنید. این گونه داروهای خوراکی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID)، رسیدن برخی مواد شیمیایی بدن به منطقه التهاب را مسدود می‌کنند و مخلل درمان می‌شوند.
استفاده از تمرینات فیزیوتراپی یک راه فوق العاده موثر برای کوتاه شدن فرآیند درمان است. تمرینات فقط باید تحت هدایت یک درمانگر باشد تا تمرینات به درستی انجام شوند. در غیر این صورت ممکن است وضعیت بدتر گردد. تمرین‌های فیزیوتراپی به شما کمک می‌کنند تا بر وضعیت خود غلبه کنید، دوباره قدرت منیسک و عملکرد مطلوب آن را بدست آورید.
آخرین مرحله از درمان پزشکی و در صورت آسیب دیدگی جدی و بی‌فایده بودن موارد ذکر شده، عمل جراحی است. سلامتی شما آرزوی ما است.
